Autor: Agnieszka Drosdzol-Cop

Cholina to organiczny związek chemiczny pełniący w organizmie człowieka różnorakie funkcje metaboliczne. Źródłami choliny w pożywieniu są głównie produkty odzwierzęce. Do objawów niedoboru choliny zalicza się stłuszczenie i obumieranie komórek wątroby, uszkodzenie mięśni i homocysteinemię. Szacuje się, że zapotrzebowanie na cholinę wynosi ok. 450 mg/d u ciężarnych i 550 mg/d u kobiet karmiących. Do zalet suplementacji choliny w ciąży można zaliczyć zapobieganie wadom cewy nerwowej u płodów, pozytywny wpływ na rozwój mózgu, poprawę szybkości przetwarzania informacji przez niemowlęta czy usprawnienie hamujących funkcji neuronalnych.

Jedną z najczęściej stosowanych metod uniknięcia ciąży jest doustna antykoncepcja hormonalna. Na szczególną uwagę zasługuje doustna złożona antykoncepcja o schemacie wydłużonym, ponieważ umożliwia ona kobietom zmniejszenie liczby menstruacji w ciągu roku do zaledwie czterech. Jest to idealna metoda dla młodych, wysportowanych kobiet, dzięki której miesiączka nie ogranicza ich codziennej aktywności. Terapia ta jest również dedykowana starszym kobietom, w okresie perimenopauzy, ponieważ zmniejsza intensywność dokuczliwych objawów, jakie pojawiają się u nich w tym czasie. Badania potwierdziły także skuteczność tych leków w zmniejszeniu bólu towarzyszącego endometriozie, jednak odnotowane zostały także częściej występujące sporadyczne krwawienia.

Najczęstszymi czynnikami etiologicznymi chorób okolic intymnych są bakterie (22–50%) i grzyby (17–39%). Dolegliwości, takie jak ból, świąd, pieczenie sromu i upławy, są bardzo nieprzyjemne dla pacjentek. Jednak mimo swoich wstydliwych dolegliwości próbują one leczyć się na własną rękę. Diagnostyka zakażenia jest niezwykle istotnym elementem terapii. Zróżnicowanie zakażenia bakteryjnego od grzybiczego pozwala na wdrożenie odpowiedniej metody leczenia. W przypadku waginozy bakteryjnej zaleca się stosowanie metronidazolu lub klindamycyny. Natomiast w zakażeniach wywołanych grzybami z grupy Candida najbardziej popularne są preparaty wielolekowe, jak Pimafucort. Zawierają one nystatynę, neomycynę i hydrokortyzon, działając zarówno przyczynowo (przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie), jak i objawowo (przeciwzapalnie i przeciwświądowo). Preparat wielolekowy nie jest jednak zalecany u kobiet ciężarnych, u których część z tych leków może działać szkodliwie na płód. Dlatego też dostępne są preparaty zawierające samą nystatynę, np. Pimafucin. Schematy leczenia zakażeń, formę leku, dawki i czas terapii dobiera się indywidualnie do pacjentki. Ważne jest, aby eradykacja zakażania była kompletna.

Zespół policystycznych jajników (policystic ovary syndrome – PCOS) to jedna z najczęstszych przyczyn zaburzeń miesiączkowania u kobiet i może dotyczyć nawet do 13% z nich. Problem ten to nie tylko zaburzenia cyklu miesiączkowania, ale również choroby metaboliczne, tj. hiperinsulinemia do cukrzycy włącznie, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia oraz choroby sercowo- -naczyniowe i otyłość. Zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę dotyczy 80% otyłych kobiet z tym zespołem i 30–40% kobiet szczupłych. Patomechanizm powstawania insulinooporności w PCOS nie został do końca poznany, chociaż istnieje hipoteza mówiąca o zaburzonym systemie przekazu sygnału insulinowego wewnątrz komórki docelowej. Inozytol to alkohol polihydroksylowy, izomer glukozy, mylnie nazywany witaminą B8, gdyż w przeciwieństwie do witamin może być syntetyzowany de novo w organizmie człowieka.

Niedokrwistość jest stanem nieprawidłowym, który dotyczy znacznej części populacji, w tym wielu pacjentek ginekologów-położników. Najczęstszą przyczyną anemii jest niedobór żelaza. Nieleczona niedokrwistość może prowadzić do licznych powikłań, zwłaszcza u kobiet ciężarnych. Dlatego wdrożenie odpowiedniej suplementacji i leczenia anemii jest jednym z kluczowych punktów opieki medycznej dla tej grupy pacjentek.

Wyróżnia się dwa gatunki wirusa opryszczki (herpes simplex virus – HSV) – HSV-1 oraz HSV-2. Wirus HSV-1 w głównej mierze odpowiada za zmiany chorobowe błony śluzowej i skóry okolicy jamy ustnej, natomiast HSV-2 wywołuje opryszczkę narządów płciowych i jest najczęstszą przyczyną owrzodzeń narządów płciowych. Za 30–50% przypadków opryszczki genitalnej może odpowiadać HSV-1. Szacuje się, że w roku 2012 na całym świecie 3,7 mld osób poniżej 50. roku życia było zakażonych wirusem HSV-1, natomiast HSV-2 było zakażonych 417 mln. Częstość występowania wirusa HSV-1 wśród kobiet w ciąży jest szacowana na 63%, natomiast wirusa HSV-2 na 22%. Zakażenia zazwyczaj przebiegają bezobjawowo, dlatego często nie są rozpoznawane, co stwarza niebezpieczeństwo epidemiologiczne.

Obowiązujące rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników pochodzą z 2014 roku i wskazują na konieczność suplementacji kwasu foliowego, jodu, witaminy D3, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i żelaza. Na rynku istnieje szeroka gama preparatów przeznaczonych zarówno dla kobiet planujących ciążę, jak i dla ciężarnych. Przy wyborze konkretnego produktu należy zwrócić uwagę na jego skład, dawki poszczególnych składowych, ale także na postać, która może warunkować biodostępność poszczególnych elementów. Dodatkowo ważnym aspektem jest pochodzenie i jakość składników oraz jakość procesów wytwarzania danych suplementów diety.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są liczną grupą leków znajdujących swoje zastosowanie w wielu schorzeniach ginekologicznych. Ich podstawowym mechanizmem działania jest hamowanie cyklooksygenazy (COX), a w efekcie syntezy prostaglandyn, które uczestniczą w wywoływaniu stanu zapalnego i objawów bólowych. Jedne z lepszych efektów terapeutycznych uzyskuje się w zastosowaniu NLPZ w dolegliwościach bólowych towarzyszących pierwotnemu bolesnemu miesiączkowaniu oraz wtórnemu bolesnemu miesiączkowaniu, któremu towarzyszą patologie związane głównie z endometriozą. Ponadto stosowanie NLPZ jest podstawą leczenia bólu pooperacyjnego po drobnych zabiegach ginekologicznych. Przy bardziej zaawansowanych zabiegach chirurgicznych można stosować NLPZ w terapii skojarzonej. Zadaniem lekarza jest uczulenie pacjenta, aby stosował się do zaleceń terapii, gdyż nieprawidłowe dawkowanie NLPZ niesie ze sobą skutki wielu poważnych działań niepożądanych.