prof. dr hab. n. med.; Zakład Patologii Ciąży, Katedra Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
Antykoncepcja hormonalna zrewolucjonizowała świat medycyny w XX w. Jednakże jej stosowanie może prowadzić do wystąpienia szeregu działań niepożądanych. Jednym z nich jest suchość pochwy, która znacząco może obniżyć jakość życia kobiet, przede wszystkim negatywnie wpływając na ich życie seksualne. Bezpieczną i prostą metodą zapobiegania i leczenia suchości pochwy jest jej prawidłowe nawilżenie poprzez stosowanie dopochwowych globulek z kwasem hialuronowym. Ponadto kwas hialuronowy łagodzi podrażnienia i ułatwia przywrócenie fizjologicznej wartości pH pochwy.
Niedobór żelaza (ang. iron deficiency – ID), którego konsekwencją jest niedokrwistość z niedoboru żelaza (ang. iron-deficiency anemia – IDA), jest częstym deficytem pokarmowym u kobiet w okresie rozrodczym. Grupę szczególnego ryzyka stanowią kobiety ciężarne, kobiety w okresie laktacji oraz kobiety doświadczające obfitych krwawień miesiączkowych (ang. heavy menstrual bleeding – HMB). Nieleczona niedokrwistość może powodować szereg powikłań. W celu diagnostyki niedokrwistości wykonuje się badania laboratoryjne. Uznanym postępowaniem leczniczym w niedokrwistości w położnictwie i ginekologii jest stosowanie diety bogatej w żelazo oraz doustnych preparatów żelaza o przedłużonym działaniu i dobrej tolerancji przez pacjenta.
Bolesne miesiączkowanie często znacznie obniża jakość życia kobiet i stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Może negatywnie wpływać na relacje, wyniki w nauce i pracy zawodowej oraz zajęcia towarzyskie, doprowadzając do pogorszenia samooceny w połączeniu z objawami depresyjnymi i lękowymi. Zazwyczaj bolesne miesiączkowanie dotyka młode kobiety w wieku 20–25 lat, często ustępując po pierwszej ciąży. Mimo licznych badań patomechanizm bolesnego miesiączkowania nie jest do końca poznany. Leczenie bolesnego miesiączkowania ma na celu zahamowania nadprodukcji PG, zmniejszenie napięcia macicy lub zahamowanie odczuwania bólu poprzez bezpośrednie działanie przeciwbólowe.
Zadaniem układu odpornościowego każdego organizmu jest obrona przed patogenami i zachowanie równowagi między odpowiedzią prawidłową a patologiczną reakcją zapalną. Ma to szczególne znaczenie w czasie trwania ciąży. W mechanizmie tolerancji uczestniczą głównie limfocyty T regulatorowe oraz komórki NK maciczne. Dodatkowo inne mechanizmy takie jak: bariera łożyska, słaba ekspresja antygenów płodu, ułatwienie immunologiczne pozwalają na rozwój tolerancji pomimo silnie immunogennych antygenów ojcowskich. Płynne przejście z odpowiedzi immunologicznej typu Th1, charakterystycznej dla procesu implantacji, w odpowiedź typu Th2 warunkuje prawidłowy przebieg ciąży, a brak zachowania równowagi immunologicznej prowadzi do powikłań lub niepowodzeń rozrodu.
Endometrioza jest chorobą przewlekłą o szerokim spektrum objawów, a znaczna liczba pacjentek zgłasza je już w okresie dojrzewania. Szczególną uwagę zwracają przewlekły ból miednicy mniejszej i bolesne miesiączki niereagujące na standardową terapię. W razie braku poprawy po leczeniu zachowawczym młodocianym pacjentkom należy zaproponować laparoskopię diagnostyczną. Zmiany endometrialne różnią się morfologicznie od tych spotykanych u dojrzałych kobiet. W leczeniu endometriozy zastosowanie mają doustne tabletki antykoncepcyjne, progestageny, agoniści GnRH oraz chirurgiczne usunięcie zmian.
Regulacja płodności u nastolatków to jeden z najważniejszych problemów XXI w. Wczesne rozpoczęcie aktywności seksualnej niesie ze sobą ryzyko nieplanowanej ciąży oraz zakażenia przenoszonego drogą płciową. Dlatego u nastolatek zaleca się formę podwójnego zabezpieczenia, czyli połączenie prezerwatywy ze skuteczną hormonalną metodą antykoncepcyjną nie tylko w celu zwiększenia ochrony przed zajściem w ciążę, lecz także w celu zapewnienia ochrony przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową. WHO rekomenduje u dziewcząt i młodych kobiet metody antykoncepcji hormonalnej tzw. permanentnej (dwuskładnikowy transdermalny system antykoncepcyjny oraz hormonalny system antykoncepcji dopochwowej) ze względu na wysoką skuteczność antykoncepcyjną. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego idealna antykoncepcja powinna być przede wszystkim bezpieczna i skuteczna, a ponadto odwracalna
i prosta w użyciu, łatwo dostępna oraz tania. Wybór właściwej metody powinien być indywidualnie dostosowany do potrzeb nastolatki i zależy od wielu czynników.
Stany zapalne pochwy i sromu są najczęstszym powodem zgłaszania się pacjentek do ginekologa. Chociaż pojęcie „zapalenie pochwy” jest używane jako termin diagnostyczny przez pacjentów i opiekę zdrowotną, jest to termin niespecyficzny, obejmujący szeroki zakres schorzeń, które powodują objawy sromowo-pochwowe i dotykają kobiety praktycznie w każdym wieku. Szacuje się, że po standardowej ocenie 70% epizodów zapalenia pochwy u kobiet przed menopauzą jest spowodowanych bakteryjnym zapaleniem pochwy, kandydozą sromu i pochwy oraz rzęsistkowicą. U wielu kobiet może się rozwinąć objawowe zanikowe zapalenie pochwy [1]. Poniżej przypadek kliniczny, który zostanie przeanalizowany w tym artykule.
Zdolność do szybkiego przywrócenia integralności uszkodzonej bariery skórnej ma kluczowe znaczenie i jest celem terapii trudno gojących się ran. Niestety, w obecnych czasach wciąż brakuje efektywnych metod leczenia, które mogłyby przyspieszyć sam proces gojenia ran, a także redukować rozległość blizn. Fundamentem staje się zrozumienie fizjologii naprawy oraz patologii opóźnionego w czasie gojenia. Faza zapalna będąca najczęściej punktem rozpoczęcia tego procesu z czasem przechodzi do fazy proliferacji komórkowej. Swoiste przejście między tymi fazami jest najczęściej związane z zaburzeniami gojenia ran. Zatem znalezienie czynników wpływających na to przejście międzyfazowe może stanowić uzasadnienie dla rozwoju terapeutycznego, a tym samym nieść pomoc wszystkim tym lekarzom, którzy w swojej codziennej praktyce borykają się z trudnością leczenia ran pooperacyjnych (i nie tylko) u swoich pacjentów.
Wrodzone wady rozwojowe żeńskich narządów płciowych występują u 4–6% populacji ogólnej, a za ich główną przyczynę uznaje się zaburzenia anatomicznej budowy narządów. Wynikają one z nieprawidłowego embriologicznego rozwoju przewodów Müllera. Ze względu na korelację powstawania układu rozrodczego z układem moczowym w procesie embriogenezy wadom narządów płciowych bardzo często towarzyszą anomalie związane z układem moczowym. Najbardziej specyficzną procedurą diagnostyczną, która dostarczy informacji o nieprawidłowościach nie tylko w budowie pochwy i macicy, ale także układu moczowego, jest rezonans magnetyczny (MRI). Wyróżniamy dwie kliniczne klasyfikacje wad rozwojowych żeńskich narządów płciowych: ASRM (American Society for Reproductive Medicine) oraz ESHRE/ESGE (European Society of Human Reproduction and Embryology/European Society for Gynaecological Endoscopy). Wśród wad wyróżniamy: wrodzony brak macicy i/lub pochwy, wady obstrukcyjne macicy i pochwy oraz wady macicy, które zdarzają się najczęściej. Wybór leczenia i zastosowane leczenie są zależne od rozpoznanej wady.
Mikrobiom pochwy to specyficzny rodzaj ludzkiego mikrobiomu. Wyjątkowe warunki pochwy charakteryzują się kilkoma gatunkami drobnoustrojów, zwykle pałeczkami kwasu mlekowego. Bakteryjne zapalenie pochwy (BV) jest główną przyczyną dysbakteriozy pochwy u kobiet. Jest ono prawdopodobnie wynikiem kolonizacji pochwy przez wiele złożonych zbiorowisk bakteryjnych o współzależnym metabolizmie. Wśród nich najprawdopodobniej ważną rolę w patogenezie odgrywają populacje beztlenowe. Głównym problemem medycznym w leczeniu zapaleń pochwy jest ich nawrót spowodowany m.in. brakiem eliminacji bakterii sprawczych. Dlatego ograniczono stosowanie antybiotyków na rzecz innych substancji, m.in. kwasu hialuronowego oraz kwasu mlekowego. Kwas hialuronowy, łącząc się z białkami, tworzy sieć proteoglikanów zdolną do wiązania wody w tkankach. Stosowanie preparatów z kwasem hialuronowym usprawnia procesy gojenia tkanek, regeneracji i łagodzenia podrażnień.
Witamina D pełni istotne funkcje w utrzymaniu homeostazy w ludzkim organizmie. Coraz częściej jednak zwraca się uwagę na znaczącą rolę witaminy D w żeńskim układzie rozrodczym. Utrzymanie jej prawidłowego poziomu jest niezwykle ważne dla prawidłowego rozrodu, funkcjonowania jajników i macicy, a także dla prawidłowego rozwoju płodu i przebiegu ciąży bez komplikacji. Niskie stężenia witaminy D wpływają na rozwój poważnych patologii żeńskiego układu rozrodczego, m.in. niepłodności, endometriozy, zespołu policystycznych jajników oraz mięśniaków macicy.
