Wprowadzenie. Foliany i cholina są kluczowymi składnikami odżywczymi, odgrywającymi zasadniczą rolę w rozwoju płodu, szczególnie w kontekście prewencji wad cewy nerwowej (NTDs) i optymalizacji funkcji poznawczych. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie aktualnych rekomendacji dotyczących suplementacji aktywnymi folianami i choliną w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym, z uwzględnieniem stanowisk wiodących towarzystw naukowych.
Metody. Dokonano przeglądu literatury naukowej, analizując wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), jak również publikacje dotyczące metabolizmu folianów i choliny oraz ich wpływu na rozwój płodu.
Wyniki. Suplementacja folianami, zwłaszcza w postaci aktywnego 5-metylotetrahydrofolianu (5-MTHF), jest powszechnie zalecana w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym ze względu na jej udowodniony wpływ na zmniejszenie ryzyka NTDs. Cholina, niezbędna do syntezy fosfatydylocholiny i acetylocholiny, odgrywa istotną rolę w rozwoju mózgu płodu. Niedobory choliny są powszechne w populacji kobiet w wieku rozrodczym, co może negatywnie wpływać na rozwój poznawczy dziecka. Wnioski. Odpowiednia podaż aktywnych folianów i choliny w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym jest kluczowa dla zapewnienia prawidłowego rozwoju płodu. Klinicyści powinni uwzględniać indywidualne potrzeby pacjentek, w tym obecność polimorfizmów genu MTHFR, przy doborze odpowiednich preparatów i dawek suplementacyjnych.
Autor: Violetta Skrzypulec-Plinta
prof. dr hab. n. med.; ginekolożka, endokrynolożka, seksuolożka Pracownik Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, wieloletnia Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety, dwukrotnie obejmowała funkcję Dziekana Wydziału Nauk o Zdrowiu, wspomagając w procesie kształcenia i zdobywania umiejętności pielęgniarki, położne oraz fizjoterapeutów. Prorektor ds. rozwoju i promocji tejże Uczelni w latach 2016 - 2020. W pracy klinicznej swoją pasję zawodową skupia przede wszystkim na problemach niepłodności i towarzyszącym jej zaburzeniom endokrynologicznym, zespołu policystycznych jajników, ginekologii dziecięcej i dziewczęcej oraz menopauzy. Swoje zainteresowania rozwija w dziedzinie ginekologii estetycznej. Profesor Skrzypulec-Plinta została wyróżniona licznymi nagrodami m.in. Hipokrates 2015 oraz odznaczeniem „Lekarz – przyjaciel kobiet”, przyznanym przez pacjentki. Jest również laureatką nagrody za szczególny wkład w interdyscyplinarny rozwój nauki o seksuologii, przyznanej przez PTG. W marcu 2023 roku redakcja Rynku Zdrowia po raz pierwszy przyznała nagrody w rankingu Kobieta Rynku Zdrowia - Profesor Skrzypulec-Plinta znalazła się w gronie 50 najbardziej wpływowych kobiet w ochronie zdrowia w Polsce, w roku 2025 powtórzyła ten sukces. Przez całe “życie medyczne” związana z problemami kobiet, walczy o profilaktykę w medycynie oraz rzetelną edukację zdrowotną i seksualną.
Zakażenia pochwy u kobiet w okresie postmenopauzalnym stanowią rosnące wyzwanie kliniczne i społeczne, wynikające z fizjologicznych zmian związanych z niedoborem estrogenów. Spadek stężenia hormonów prowadzi do atrofii błony śluzowej pochwy, zaburzeń mikrobioty oraz wzrostu pH, co sprzyja kolonizacji przez bakterie beztlenowe, grzyby i pierwotniaki. W konsekwencji obserwuje się wzrost częstości infekcji nawrotowych oraz nasilenie objawów zespołu genitourinaryjnego menopauzy (GSM), takich jak suchość, pieczenie, dyspareunia czy zakażenia układu moczowego.
Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy dokonał przeglądu dostępnej literatury przedmiotu dotyczącej zastosowania fezolinetantu w łagodzeniu naczynioruchowych objawów menopauzalnych.
Menopauzalny zespół moczowo-płciowy (ang. genitourinary syndrome of menopause – GSM) jest częstym problemem u kobiet po menopauzie, w czasie laktacji oraz po leczeniu onkologicznym. Objawy, takie jak suchość, pieczenie, świąd i dyspareunia (ból odczuwany przed stosunkiem płciowym, w jego trakcie lub po nim) obniżają jakość życia pacjentek. Terapie miejscowe stanowią skuteczną alternatywę dla leczenia hormonalnego. Celem niniejszej pracy jest analiza mechanizmów działania oraz wskazań dwóch wyrobów medycznych: Medivagu® Combi Gelu oraz Prurifemu®. Medivag® Combi Gel zawiera kwasy hialuronowy i mlekowy wspomagające regenerację nabłonka i przywracające fizjologiczne pH pochwy. Prurifem® jest kremem intymnym łagodzącym objawy stanu zapalnego, świądu i podrażnień. Oba wyroby medyczne wykazują korzystne działanie we wspomaganiu leczenia objawów atrofii oraz poprawie komfortu życia kobiet.
Dionelle to złożony doustny środek antykoncepcyjny zawierający etynyloestradiol (0,03 mg) oraz dienogest (2 mg). Oprócz działania antykoncepcyjnego wykazuje potencjał terapeutyczny w leczeniu trądziku androgenowego. Celem niniejszego opracowania jest przegląd dostępnych danych klinicznych dotyczących skuteczności i profilu bezpieczeństwa preparatu Dionelle w kontekście wyżej wymienionych wskazań.
Rozejście się spojenia łonowego (PSD – pubic symphysis diastasis) to rzadkie powikłanie okresu okołoporodowego, charakteryzujące się nadmiernym oddzieleniem gałęzi kości łonowych powyżej 10 mm. Stan ten najczęściej występuje w wyniku trudnego porodu siłami natury, ale może także pojawić się po cięciu cesarskim. Kluczowe czynniki ryzyka obejmują makrosomię płodu, dystocję barkową, ciążę mnogą, stosowanie narzędzi położniczych oraz zwiększone uwodnienie chrząstki i rozluźnienie więzadeł pod wpływem hormonów ciążowych, takich jak relaksyna i progesteron.
Połączenie etynyloestradiolu i dienogestu skutecznie blokuje owulację, na poziomie porównywalnym z innymi niskodawkowymi doustnymi środkami antykoncepcyjnymi. Zapewnia dobrą kontrolę cyklu, zmniejsza intensywność i skraca czas trwania krwawienia miesiączkowego oraz ogranicza dolegliwości związane z bolesnym miesiączkowaniem. Połączenie etynyloestradiolu i dienogestu może w przyszłości stanowić obiecującą terapię wspomagającą leczenie endometriozy, z pozytywnym wpływem na jakość życia w tym życie seksualne. Nie bez znaczenia pozostaje również korzystny wpływ połączenia etynyloestradiolu i dienogestu na stan skóry i włosów.
Globulki dopochwowe znajdują zastosowanie w terapii i profilaktyce schorzeń zapalnych, dystroficznych oraz infekcyjnych, wspierając zdrowie intymne kobiet w okresach zwiększonego ryzyka, takich jak menopauza czy rekonwalescencja po zabiegach. Wyrób medyczny Chlorivag w formie globulek dopochwowych łączy działanie kwasu hialuronowego i chlorheksydyny, zapewnia regenerację błony śluzowej, nawilżenie oraz wspomagają eliminację patogenów odpowiedzialnych za infekcje bakteryjne i grzybicze o charakterze zapalnym, dystroficznym lub zakaźnym. Chlorivag stanowi istotne narzędzie w nowoczesnej opiece ginekologicznej, przyczyniając się do poprawy jakości życia pacjentek.
Jednym z najczęstszych objawów menopauzy jest suchość pochwy, która objawia się uczuciem pieczenia, świądu oraz bólem podczas współżycia. Choć tradycyjne leczenie opierało się na hormonalnej terapii zastępczej, to z uwagi na ryzyko działań niepożądanych coraz większą wagę przykłada się do bezpieczniejszych metod, takich jak preparaty nawilżające, regenerujące oraz wspierające mikroflorę pochwy. Nowoczesne podejście do leczenia suchości pochwy koncentruje się na skutecznych i bezpiecznych rozwiązaniach, które poprawiają komfort życia kobiet i minimalizują ryzyko działań niepożądanych związanych z terapią hormonalną.
Probiotyki dopochwowe są preparatami zawierającymi żywe drobnoustroje, stosowanymi w celu poprawienia równowagi mikrobiologicznej dróg moczowo-płciowych. Bakterie z rodzaju Lactobacillus, wchodzące w skład probiotyków wytwarzają kwas mlekowy, który powoduje kwaśność wydzieliny pochwowej (pH 3,6–4,5) i ogranicza nadmierny wzrost innych bakterii. Substancją czynną leku INVAG są żywe bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus fermentum, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus gasseri. Lek zawiera więc kompozycję 3 opatentowanych szczepów bakterii Lactobacillus, idealnie dobranych dla kobiet w Polsce. Wykazuje wysoką skuteczność potwierdzoną badaniami klinicznymi. Jego efektywność należy docenić szczególnie w leczeniu oraz zapobieganiu infekcjom układu moczowo-płciowego. INVAG jest jedynym na rynku polskim lekiem probiotycznym dopochwowym, który można stosować w trakcie leczenia najbardziej popularnymi lekami przeciwdrobnoustrojowymi na infekcje intymne. Zawarte w nim probiotyczne szczepy Lactobacillus są oporne na metronidazol, norfloksacyn, kwas nalidyksowy. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że wykazano korzyści ze stosowania probiotyków dopochwowych w rozrodzie wspomaganym. INVAG poprzez podniesienie poziomu bakterii kwasu mlekowego, może zwiększać wskaźnik implantacji i ciąż u kobiet poddających się zabiegowi in vitro.
Celem tego obserwacyjnego, nieinterwencyjnego badania była ocena skuteczności i tolerancji leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza (IDA) w ciąży za pomocą doustnego leku Obsidan® zawierającego kompleks siarczanu żelazawego z glicyną. U 42 ciężarnych kobiet z IDA prowadzono terapię tym lekiem w dawce 1 × 100 mg/dzień kontrolując przebieg leczenia po ok. 20 i 80 dniach przyjmowania leku. Stwierdzono wysoce znamienne wzrosty stężeń hemoglobiny, ferrytyny i żelaza już po ok. 3 tygodniach leczenia z dalszym znacznym wzrostem tych parametrów w kolejnych 2 miesiącach. Pod koniec, niespełna 3 miesięcznej obserwacji, 17,1% pacjentek zgłaszało objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego o łagodnym nasileniu. WNIOSEK: Obsidan® zastosowany w leczeniu niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza u kobiet ciężarnych charakteryzuje się wysoką skutecznością, szybkim efektem terapeutycznym i akceptowalnym profilem tolerancji.