Najczęstszą dysbiozą mikrobiomu pochwy definiowaną jako mikrobiom pochwy niezdominowany przez pałeczki kwasu mlekowego jest bakteryjne zapalenie pochwy, czyli beztlenowa dysbioza polibakteryjna. Inne stany dysbiotyczne mające znaczenie dla zdrowia na świecie to mikrobiota pochwy z dużą liczbą paciorkowców, gronkowców lub Enterobacteriaceae, kandydoza pochwy i rzęsistkowica. Wiedza na temat różnych typów dysbiozy i ich związku z obciążeniem chorobami układu moczowo-płciowego i chorobami układu rozrodczego w ostatnich latach wzrosła. Obciążenie bakteryjnym zapaleniem pochwy jest największe. Najczęstszym i najlepiej zbadanym stanem klinicznym charakteryzującym się dysbiozą pochwy jest waginoza bakteryjna (BV), która wiąże się z subklinicznym zapaleniem pochwy. Od dawna rozpoznawane są również schorzenia pochwy związane z klinicznie jawnym stanem zapalnym. Są to m.in. łuszczące się zapalenie pochwy, zanikowe zapalenie pochwy, kandydoza pochwy i rzęsistkowica. Głównym problemem medycznym w leczeniu zapaleń pochwy jest ich nawrót spowodowany m.in. brakiem eliminacji bakterii sprawczych ze względu na ich oporność na antybiotyki, niewłaściwą dawkę leku lub nieodpowiedni czas trwania leczenia. Dlatego ograniczono stosowanie antybiotyków na rzecz nowoczesnych środków antyseptycznych takich jak: bakterie kwasu mlekowego, jony srebra, kwas borny, chlorheksydyna, chlorek dekwaliny, jodopowidon, poliheksametylen biguanidu.
Autor: Agnieszka Drosdzol-Cop
prof. dr hab. n. med.; Zakład Patologii Ciąży, Katedra Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
Infekcje pochwy są jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się pacjentek do poradni ginekologicznej. Ich prawidłowe rozpoznanie i leczenie są kluczowymi czynnikami decydującymi o ustąpieniu dolegliwości. Oprócz odpowiednich leków istotne jest zastosowanie probiotyków. Acidosalus vaginalete jest probiotykiem, który poza odpowiednimi szczepami bakterii posiada szereg naturalnych substancji przeciwinfekcyjnych.
Aktywność ruchowa jest niezbędna dla prawidłowego wzrostu, rozwoju oraz utrzymania fizjologicznych funkcji komórek i tkanek. Znaczna część kobiet od momentu zajścia w ciążę ogranicza swoją aktywność fizyczną, tym samym obniżając własną sprawność fizyczną. Celem artykułu było sprawdzenie poziomu aktywności ruchowej kobiet przed ciążą w porównaniu do aktywności uprawianej w trakcie ciąży. Do badania włączono 176 kobiet ciężarnych w średnim wieku 30 lat (SD ±5,08). 56% (n = 98) kobiet biorących udział w badaniu podejmowało przed ciążą aktywność fizyczną oraz uprawiało sport, natomiast w trakcie ciąży 30% respondentek (n = 53). Respondentki podejmowały aktywność w ciąży średnio dwa razy w tygodniu, a średni czas treningu wynosił 34 minuty (SD ±8,27). Najczęściej wybieraną aktywnością podczas ciąży było chodzenie (n = 20) – 37%. Kobiety z większym BMI uzyskiwały mniej punktów w domenie kontrola wagi wg skali BES. Kobiety uprawiające aktywność fizyczną podczas ciąży lepiej oceniały swoją kondycję fizyczną w skali BES.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są powszechnie stosowanymi lekami pierwszego rzutu w leczeniu różnych sytuacji medycznych z zakresu położnictwa i ginekologii. NLPZ oprócz właściwości przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych zapewniają dobre działanie przeciwbólowe. Niesteroidowe leki przeciwzapalne są w większości krajów dostępne bez recepty. Ich stosowanie może wywołać odwracalną niepłodność u ludzi przez hamowanie COX 1 i 2, co uniemożliwia normalne procesy rozrodcze. W związku z tym zaleca się, aby kobiety planujące ciążę unikały lub zmniejszały dawkę aspiryny, NLPZ lub inhibitorów COX-2 [12]. NLPZ w odpowiednich dawkach zmniejszają krwawienie owulacyjne o mniej więcej 30–40% przy mniejszym zmniejszeniu liczby cykli bezowulacyjnych [23]. Są również wykorzystywane w takich schorzeniach jak pierwotne bolesne miesiączkowanie, krwotok miesiączkowy czy tokolioza.
Liszaj twardzinowy sromu (LS) jest przewlekłą zapalną chorobą skóry o nieustalonej etiopatogenezie, która obejmuje zmiany na błonach śluzowych w okolicy sromu i odbytu. Według szacunków częstość występowania LS waha się między 1:70 a 1:1000 u kobiet oraz 1:900 a 1:1100 u dziewczynek. Głównymi objawami liszaja twardzinowego sromu u dziewcząt są: świąd, pieczenie, dolegliwości bólowe i obrzęk sromu. Zmiany w przebiegu LS mogą imitować objawy kliniczne wielu innych chorób zapalnych skóry. W związku z powyższymi trudnościami diagnostycznymi jedynie w 16% przypadków liszaj twardzinowy sromu u dziewcząt rozpoznaje się w początkowym okresie choroby. Rozpoznanie u dzieci stawiane jest na podstawie wywiadu i dokładnego badania ginekologicznego. Dzieci z rozpoznanym liszajem twardzinowym sromu powinny zostać objęte długoterminową opieką – z kontrolą zmian po trzech, a następnie po sześciu miesiącach od początku terapii. Zaleca się obserwację do okresu dojrzewania.
Zespół policystycznych jajników jest najbardziej rozpowszechnionym, a także jednym z najlepiej poznanych zaburzeń u kobiet w wieku rozrodczym. Niemniej jednak wiele pytań dotyczących jego diagnostyki czy leczenia pozostaje nadal przedmiotem dyskusji. Międzynarodowe wytyczne dotyczące oceny i leczenia zespołu policystycznych jajników (PCOS) zostały wydane przez International PCOS Network, aby pomóc lekarzom w optymalizacji opieki opartej na dowodach naukowych, a także poprawić jakość życia kobiet z PCOS. W dzisiejszych czasach PCOS jest chorobą trwającą całe życie, która wymaga wielospecjalistycznej wiedzy oraz skutecznego planu leczenia. Odnosząc się do fenotypu metabolicznego, leczenie obejmuje zmianę stylu życia poprzez zwiększenie aktywności fizycznej, dietę redukcyjną oraz spadek masy ciała. W przypadku zaburzeń miesiączkowania i hiperandrogenizmu zaleca się doustne tabletki antykoncepcyjne jako farmakoterapię pierwszego rzutu. Rekomendowane jest łączenie leków antykoncepcyjnych z metforminą bądź stosowanie wyłącznie metforminy u pacjentek z zaburzeniami metabolicznymi. Letrozol powinien być lekiem pierwszego rzutu w leczeniu niepłodności, w razie przeciwwskazań czy braku dostępności zaleca się klomifen i metforminę w monoterapii lub w skojarzeniu.
Każda ciąża jest związana z szeregiem fizjologicznych zmian w organizmie kobiety. Część tych zmian obejmuje stan uzębienia, a także wygląd skóry, włosów i paznokci. Temat higieny ciała i pielęgnacji skóry jest bardziej skomplikowany, niż mogłoby się wydawać. Wiele związków chemicznych zawartych w preparatach kosmetycznych nie powinno być stosowanych przez kobiety ciężarne. Przeciwwskazanych jest również wiele procedur kosmetycznych. Równie często zdarza się, iż krążące mity, nieznajdujące potwierdzenia naukowego, prowadzą do zaprzestania stosowania kosmetyków i zabiegów całkowicie bezpiecznych w ciąży. Celem niniejszego artykułu jest obalenie najpopularniejszych mitów oraz przekazanie rzetelnej wiedzy powiązanej z wytycznymi prawidłowego postępowania pielęgnacyjnego i terapeutycznego w wybranych zaburzeniach, zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną.
Antykoncepcja, umożliwiając realne działanie w zakresie zdrowia seksualnego, regulacji poczęć i planowania rodziny, jest jednym z istotniejszych dobrodziejstw współczesnej medycyny. Istnieje wiele metod antykoncepcyjnych. Dobór odpowiedniej metody z uwzględnieniem wieku, stanu zdrowia, planów prokreacyjnych i preferencji pacjentki jest ważnym elementem codziennej pracy lekarza położnika-ginekologa.
Na wybór korzystniejszej metody doustnej antykoncepcji hormonalnej wpływają: efektywność antykoncepcji hormonalnej, wpływ hormonów na czas trwania krwawienia oraz na inne dolegliwości związane z cyklem menstruacyjnym, jak również niestosowanie się przez pacjentkę do wyznaczonych schematów. Pierwsze środki antykoncepcji dwuskładnikowej wraz ze sposobem ich dawkowania wprowadziła na przełomie lat 60. i 70. FDA. Początkowo wykorzystywano niskie dawki drospiredonu i ethinylestradiolu. Wprowadzanie innowacyjnych metod dawkowania przyczyniło się do powstania nowych środków doustnej antykoncepcji, skupiającej się na zredukowaniu wszelkich ubocznych działań danego produktu. Trzy podstawowe czynniki brane pod uwagę to: zmniejszenie dawek poszczególnych hormonów, nowe drogi podania oraz schemat aplikacji danej metody antykoncepcyjnej. Strategia ta skupia się na wprowadzeniu schematu 24+4 i 28+0 jako doustnej metody antykoncepcyjnej.
Ból jest jedną z najczęstszych przyczyn, dla których kobiety zgłaszają się do gabinetu ginekologicznego, i każdy lekarz powinien wiedzieć, jak sobie z nim radzić. Ciężarne kobiety często cierpią z powodu bólu, zwłaszcza w dolnej części kręgosłupa i miednicy. Leczenie jest złożone i stanowi wyzwanie, ponieważ może prowadzić do szkodliwych dla płodu i ciąży powikłań, lecz jest niezbędne. Niewystarczająca terapia bólu jest dowiedzionym czynnikiem ryzyka rozwoju np. bólu przewlekłego czy zaburzeń snu u matki. Jednym z najsilniejszych doznań w trakcie kobiecego życia jest ból w trakcie porodu. Wiele pacjentek decyduje się poprosić o znieczulenie. Najczęstsze jest znieczulenie zewnątrzooponowe, które jest obowiązującym złotym standardem. Jednakże może być ono związane z powikłaniami, takimi jak zwiększone ryzyko wystąpienia zmiennych i późnych deceleracji oraz niski jednominutowy wynik Apgar. Co trzecia kobieta cierpi na bolesne miesiączkowanie i większość z nich zażywa niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Jest jednak wiele innych możliwych sposobów leczenia bólu.
Hormonalne doustne środki antykoncepcyjne zostały wprowadzone w latach 60. XX w. Obecnie większość tabletek zawiera 35 µg lub mniej EE. Ponadto dostępne są pigułki zawierające walerianian estradiolu (E2V) i 17β-estradiol (E2). Doustne tabletki antykoncepcyjne zawierające estradiol są uważane za idealną opcję dla kobiet, które szukają antykoncepcji hormonalnej, ale takiej, która jest bardziej „naturalna” i podobna do hormonów naturalnie wytwarzanych w ich organizmach. Dostępny w Polsce preparat zawiera estradiol (1,5 mg E2 strukturalnie identycznego z 17β-estradiolem) oraz 2,5 mg octanu nomogestrolu (NOMAC/E2). NOMAC/E2 jest skutecznym i bezpiecznym doustnym środkiem antykoncepcyjnym, który wywiera minimalny wpływ na metabolizm hemostatyczny, lipidowy i węglowodanowy.
Zaburzenia miesiączkowania często dotykają dziewczynki w okresie dojrzewania oraz młode kobiety. Składa się na nie wiele różnych dolegliwości: brak lub nieregularność cykli menstruacyjnych, pierwotne i wtórne bolesne miesiączkowanie, występowanie dodatkowych krwawień w trakcie cyklu miesiączkowego. Przy zaburzeniach miesiączkowania należy rozważyć diagnostykę w kierunku zespołu policystycznych jajników (Policystic Ovary Syndrom – PCOS), ponieważ jest to jedno z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych, które prowadzi do zaburzeń owulacji. Najczęściej są to komplikacje związane z nieregularnością cykli miesiączkowych i niepłodnością. Dodatkowo powyższym zaburzeniom mogą towarzyszyć choroby metaboliczne takie jak cukrzyca, dyslipidemia, insulinooporność oraz choroby sercowo-naczyniowe. Inozytol jest organicznym związkiem chemicznym zaliczanym do grupy cukroli. W tym związku występuje sześć grup hydroksylowych, które w wyniku epimeryzacji tworzą dziewięć izomerów inozytolu. Wśród nich dwa biologicznie czynne izomery – mio-inozytol (MI) oraz D-chiro-inozytol (DCI) – odgrywają szczególnie istotną rolę w problemie klinicznym, jakim jest zaburzenie miesiączkowania.