Autor: Agnieszka Drosdzol-Cop

W wyniku zwiększenia średniej długości życia, kobiety obecnie spędzają ponad jedną trzecią życia w stanie niedoboru estrogenów, co prowadzi do licznych niekorzystnych objawów i zmian długoterminowych. Estrogenowa terapia menopauzalna (ETM) wykazuje skuteczność w leczeniu wielu z tych zaburzeń i chorób. Jednak 10% zachodnich kobiet posiada przeciwskazania do ETM, takie jak estrogenozależne nowotwory złośliwe, choroby wątroby, choroby zakrzepowo-zatorowe czy ciężka migrena. Z powodów podanych powyżej oraz wielu innych; jak czynniki kulturowe, status materialny, obserwujemy w ostatnich latach duże zainteresowanie metodami alternatywnymi wobec hormonalnej terapii menopauzalnej, do których zaliczamy suplementację preparatów zawierających fitoestrogeny.

Suplementacja L-karnityny, acetyl-L-karnityny, L-argininy i N-acetylocysteiny znajduje zastosowanie u kobiet, które planują potomstwo – jako substancji uzupełniających dietę i zdrowy styl życia, a ponadto wspomagających zachowanie prawidłowej jakości oocytów, poprawę płodności oraz wspierających rozród. Wyniki badań klinicznych wskazują, że L-karnityna, acetyl-L-karnityna, L-arginina i N-acetylocysteina mogą być stosowane u pacjentek, które mają problemy z płodnością, zespół policystycznych jajników lub borykają się z czynnościowym brakiem miesiączki pochodzenia podwzgórzowego.

Intensywny i przedłużający się niedobór estrogenu prowadzący do menopauzy ma wiele skutków ubocznych, w tym suchość pochwy, która jest jej częstym objawem. Jednak wbrew powszechnemu przekonaniu suchość pochwy nie jest schorzeniem, na które cierpią jedynie kobiety w wieku około- i pomenopauzalnym. W pewnych sytuacjach problem ten dotyka dwudziesto- i trzydziestoletnich kobiet. Poziom estrogenu może również spaść z takich powodów, jak poród i karmienie piersią, chirurgiczne usunięcie jajników, przyjmowanie leków przeciwestrogenowych stosowanych w leczeniu mięśniaków macicy lub endometriozy, a także w wyniku promieniowania lub chemioterapii w leczeniu nowotworu. Terapia nowotworu często prowadzi do hipoestrogenizmu. W dzisiejszych czasach, dzięki nowoczesnym terapiom, liczba osób, które przeżyły nowotwór, jest bliska 12 milionom, a najnowsze doniesienia sugerują, że stale rosnąca wśród nich liczba kobiet będzie borykać się z problemami zdrowotnymi pochwy powiązanych z ich chorobą i leczeniem. Suchość pochwy jest częstym zjawiskiem, jednak niewiele kobiet (20–25%) szuka lub otrzymuje pomoc. Dlatego też istnieje konieczność dążenia do poprawy zdrowia i jakości życia dużej populacji pacjentek poprzez identyfikację i interwencję w tym często nierozpoznanym stanie.

W związku z wydłużeniem przeciętnej długości życia szacuje się, że kobiety po menopauzie stanowią ok. 10% światowej populacji. Problemy okresu menopauzy będą się więc stawać coraz bardziej powszechne w praktyce ginekologicznej. Jednym z nich jest problem zaburzeń seksualnych podczas menopauzy. Zaburzenia seksualne są wynikiem zmian hormonalnych, anatomicznych oraz psychicznych w życiu kobiety po menopauzie. Nierzadko kobiety skarżą się na problem suchości pochwy. Preparat Gynoflor jest jedną z możliwości wspomagania leczenia zaburzeń seksualnych u kobiet w wieku menopauzalnym.

Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization – WHO) definiuje niepłodność jako niezdolność uzyskania ciąży przez okres 12 miesięcy, mimo regularnych stosunków płciowych, bez stosowania metod antykoncepcyjnych. Szacuje się, że 60–80 mln par na świecie stale lub okresowo jest dotkniętych problemem niepłodności, a w populacji polskiej z niepłodnością zmaga się ok. 1,5 mln par rocznie. W ok. 40% przypadków za niepłodność pary odpowiada czynnik męski. W niepłodności proces diagnostyczny zawsze powinien obejmować równoczasowo oboje partnerów.

Przewlekły ból miednicy (chronic pelvic pain – CPP) dotyczy 15% kobiet między 18.–50. rokiem życia. Jego etiologia jest wieloczynnikowa i często nie udaje się zdiagnozować przyczyny, która wpływa na powstawanie dolegliwości bólowych. Jest definiowany jako przewlekły i niezwiązany z cyklem ból w obrębie struktur miednicy mniejszej trwający więcej niż 6 miesięcy. Najczęściej CPP jest spowodowany zaburzeniami ginekologicznymi, a wśród nich w 70% przypadków endometriozą. Diagnostyka schorzenia powinna opierać się na wywiadzie, badaniu fizykalnym i laparoskopii diagnostycznej, co umożliwia podjęcie decyzji o odpowiedniej formie terapii.

W Polsce żyje ok. 7 mln kobiet po 46. r.ż., a więc według norm populacyjnych znajdujących się w okresie okołomenopauzalnym lub menopauzalnym ze wskazaniami do różnych form terapii hormonalnej. Menopauza to trwałe zaprzestanie miesiączkowania w następstwie wygaśnięcia czynności jajników. Można ją rozpoznać nie wcześniej niż po upływie roku od wystąpienia ostatniego krwawienia. Stosunek korzyści do ryzyka stosowania terapii należy rozpatrywać indywidualnie, mając na uwadze nasilenie objawów oraz fakt, że ta relacja zmienia się wraz z wiekiem. Rozpatrując włączenie terapii, należy więc uwzględnić status menopauzalny, wiek pacjentki, choroby dodatkowe czy ryzyko wystąpienia chorób dodatkowych. Dostępnych jest wiele preparatów estrogenowych o działaniu ogólnym. Estrogeny z ewentualnym dodatkiem progesteronu można podawać doustnie, przezskórnie w postaci plastrów, kremu, aerozolu lub dopochwowo.

Cykle bezowulacyjne występują u 15–25% kobiet z rozpoznaną niepłodnością. W tej grupie stymulacja owulacji jest metodą leczenia i polega na pobudzeniu rozwoju pęcherzyka jajnikowego. Cytrynian klomifenu pozostaje nadal lekiem pierwszego wyboru, ale wyniki aktualnych badań przemawiają za zastąpieniem tego preparatu letrozolem. Gonadotropiny pozostają lekami drugiego wyboru. Metformina stosowana w monoterapii ma ograniczoną skuteczność, jednak w niektórych sytuacjach może mieć zastosowanie jako lek zwiększający insulinowrażliwość. Leczenie wspomagające, m.in. inozytol, witaminy i mikroelementy, u kobiet z zaburzeniami owulacji wykazuje również korzystne efekty.