Dział: Wiedza praktyczna

Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest najczęściej występującą chorobą endokrynologiczną u kobiet w wieku rozrodczym. Jedną ze składowych tego zespołu jest insulinooporność, która wyraża się nieprawidłową odpowiedzią tkanek obwodowych na działanie insuliny w odniesieniu do metabolizmu węglowodanów, białek i tłuszczy. Częstość występowania zespołu policystycznych jajników w zależności od źródeł oraz przyjętych kryteriów rozpoznania waha się w szerokim zakresie od 5% do nawet 15% w populacjach o znacznym odsetku otyłych kobiet w wieku rozrodczym. Różnorodność objawów zespołu policystycznych jajników pod względem klinicznym, jak i hormonalnym czy metabolicznym powoduje trudności w jej jednoznacznym zdefiniowaniu. Do kryteriów rozpoznania PCOS zalicza się: zaburzenia rytmu krwawień miesięcznych lub brak miesiączki z przewlekłym brakiem owulacji (oligo/amenorrhea); kliniczne i/lub biochemiczne objawy hiperandrogenizacji; obraz jajnika policystycznego w badaniu ultrasonograficznym. Jednak przed postawieniem diagnozy ważne jest wykluczenie innych przyczyn hiperandrogenizmu. W zespole policystycznych jajników nie występuje jeden dominujący objaw kliniczny. Zespół ten jest według niektórych źródeł w literaturze nawet w 70% przyczyną niepłodności u kobiet.

Zapalenie przyzębia stanowi globalny problem zdrowotny i jest relatywnie często spotykane u kobiet w ciąży. Oprócz klasycznych czynników ryzyka zapalenia przyzębia u kobiet w ciąży zmiany hormonalne prowadzące do większej tolerancji immunologicznej dodatkowo sprzyjają rozwojowi patogenów przyzębia. Badania obserwacyjne wskazują, że zapalenie przyzębia może w istotny sposób zwiększyć ryzyko stanu przedrzucawkowego, porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej oraz cukrzycy ciężarnych. Leczenie periodontologiczne istotnie zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego i niskiej masy urodzeniowej. Świadomość kobiet ciężarnych na temat roli prawidłowej higieny jamy ustnej w przebiegu ciąży jest niewystarczająca.

W artykule przedstawiono najważniejsze zagadnienia dotyczące patofizjologii, diagnostyki i terapii prenatalnej oraz profilaktyki konfliktu serologicznego i będącej jego następstwem choroby hemolitycznej płodu. Zdobycze współczesnej medycyny powodują, że zagadnienie to staje się coraz mniej powszechne, aczkolwiek nadal zdarzają się sytuacje, wymagające specjalistycznej opieki prenatalnej na najwyższym poziomie.

Prawo do wyrażenia zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych jest jednym z podstawowych praw pacjenta oraz jest bezpośrednio związane z prawem pacjenta do informacji. Artykuł podejmuje analizę obowiązków lekarzy w tym zakresie, a w szczególności to, w jakich okolicznościach zakres informacji może zostać przez lekarzy ograniczony do minimum, a w jakich nie. Dodatkowo artykuł wskazuje na konsekwencje przeprowadzenia zabiegów medycznych bez zgody pacjenta, i to zarówno w aspekcie cywilnym, jak i w aspekcie karnym. Artykuł wskazuje także, jakie działania powinni podejmować lekarze, aby przestrzegać praw pacjenta i jednocześnie chronić swoje prawa.

Biocenoza pochwy to szczególny element flory bakteryjnej kobiet. Panują w niej odpowiednie warunki charakteryzujące się obecnością specyficznych bakterii. Spośród nich aż 95% stanowi Lactobacillus, czyli pałeczka kwasu mlekowego [1]. Rolą bakterii kwasu mlekowego jest utrzymywanie odpowiedniego pH pochwy, które powinno być kwasowe (pH 3,6–4,5), oraz zapobieganie zakażeniom poprzez produkcję czynników przeciwzapalnych. Pozostałą część bakterii stanowią anaeroby, które są niegroźne dla naturalnego środowiska pochwy, jeśli występują w małych stężeniach. Dysproporcja pomiędzy tymi dwoma typami bakterii skutkuje zaburzeniem ekosystemu pochwy, co może prowadzić do pojawienia się zapalenia pochwy. W celu odbudowy oraz uzupełnienia prawidłowej flory bakteryjnej układu moczowo-płciowego oraz przywrócenia i utrzymania odpowiedniego pH pochwy zalecane jest stosowanie preparatów specjalnego przeznaczenia medycznego zawierających w składzie pałeczki Lactobacillus.

Poród drogą pochwową często wiąże się z urazem krocza. Czynniki zwiększające ryzyko urazów krocza to między innymi poród instrumentalny, przedłużony czas trwania II okresu porodu, nierództwo, duży rozmiar płodu i nieprawidłowe ułożenie, ustawienie płodu. Uraz krocza wiąże się z bólem krocza wpływającym na powrót do zdrowia po porodzie, a ciężkie pęknięcia krocza prowadzą do nietrzymania moczu lub stolca oraz dysfunkcji seksualnych. Istotne zatem wydaje się przygotowanie tkanek krocza do porodu, co prowadzi do zwiększenia rozszerzenia naczyń krwionośnych, przepływu krwi, elastyczności tkanek i zmniejsza odczuwanie bólu w obrębie dna miednicy.

GSM często występuje w okresie okołomenopauzalnym i pomenopauzalnym. Podczas wizyty ginekologicznej należy inicjować rozmowę na temat dolegliwości w obrębie pochwy i sromu oraz ich wpływu na dysfunkcje seksualne i jakość życia nie tylko u każdej pacjentki po menopauzie, ale także u kobiet po 40. roku życia. W leczeniu objawowym jest możliwe stosowanie środków niehormonalnych. Preferowane jest łączenie terapii objawowej z leczeniem przyczynowym lekami dopochwowymi: prasteronem lub estrogenami. Ważne, aby podczas wizyty wyjaśnić kwestie bezpieczeństwa leków dopochwowych, pamiętając o intrakrynologicznym mechanizmie prasteronu. Takie postępowanie zwiększa odsetek pacjentek zaczynających terapię, jak również kontynuujących leczenie.

Okres poporodowy jest okresem wrażliwym i stresującym dla kobiet. Poród prowadzi do zmian anatomicznych, funkcjonalnych i hormonalnych, co wiąże się z problemami seksualnymi w tym okresie, które ustępują zwykle po roku od porodu. Na zaburzenia seksualne w okresie poporodowym może mieć wpływ szereg czynników, takich jak liczba poprzednich porodów, karmienie piersią, sposób porodu, nacięcie krocza, stres, zmęczenie oraz problemy fizyczne i psychiczne, np. depresja poporodowa. Do dwóch miesięcy po porodzie dochodzi do odbudowy uszkodzonych tkanek i zmniejsza się ryzyko wystąpienia krwawienia. Ponadto bezpośrednio po porodzie drogi rodne są podatne na różne infekcje, a po półtora–dwóch miesiącach wracają do zdrowia i to ryzyko maleje.