Autor: Beata Wróbel

Infekcjami intymnymi potocznie nazywa się infekcje w obszarze układu rozrodczego kobiet i mężczyzn związane lub nie z czynnością seksualną. Często towarzyszą im dolegliwości ze strony układu moczowego. Objawowe infekcje zdecydowanie częściej występują u kobiet, ale zmagają się z nimi również mężczyźni. Leczenie partnera seksualnego podejmujemy na podstawie badań. Wykonujemy je, gdy istnieje podejrzenie, że partner może być źródłem zakażenia lub gdy sam ma objawy. Nie należy rozpoczynać leczenia partnerów seksualnych tym samym zestawem leków, ponieważ pochwa i penis mogą być siedliskiem różniących się od siebie drobnoustrojów. U kobiet z nawracającymi infekcjami dróg rodnych pytanie o dolegliwości występujące u partnera zadane przez ginekologa powinno być obowiązkowe, tak jak wskazanie przez lekarza konieczności stosowania prezerwatywy w czasie aktywności seksualnej.

Szacuje się, że ok. 70–75% dorosłych kobiet w wieku rozrodczym doświadcza co najmniej jednego epizodu kandydozy pochwy i sromu. Za równowagę i zdrowie pochwy odpowiada równowaga ekosystemu ze szczególną rolą pałeczek Lactobacillus spp. W przypadku braku równowagi mikrobioty pochwy może dojść do wzrostu bakterii chorobotwórczych oraz różnych gatunków grzybów. Skuteczny w leczeniu mieszanej grzybiczo-bakteryjnej infekcji pochwowej jest izokonazol 1% krem dopochwowy oraz krem na skórę.

Seksualność człowieka to uczucia (feelings), tożsamość (identity) i zachowania seksualne (sexual behaviour). Relacją seksualności z procesem diagnostycznym i terapeutycznym choroby nowotworowej zajmuje się onkoseksuologia. Świadomość choroby nowotworowej od chwili rozpoznania rzutuje na wszystkie składowe seksualności kobiety i jej partnera. Zdrowie seksualne kobiet chorych i leczonych onkologicznie zależy od pierwotnego zaawansowania choroby, przyjętego sposobu leczenia, efektów niepożądanych. O problemach w życiu seksualnym należy rozmawiać z kobietami przed operacją onkologiczną. Jeżeli zgodnie z procedurami leczenia onkologicznego planowane jest usunięcie żeńskiego narządu rodnego, wiadomo, że kobieta będzie miała problemy w życiu intymnym, dlatego trzeba wstępnie tę możliwość omówić. W procesie leczenia post- operacyjnego zawsze łatwiej będzie wrócić do tematu, pacjentka zapamięta, że problem został poruszony i może się do niego odnieść podczas rehabilitacji pooperacyjnej.

Ciąża to dla organizmu matki okres ogromnych wielonarządowych zmian. W czasie ciąży ciało matki przechodzi cykl fizjologicznych przemian, przygotowując się do karmienia piersią. Zaraz po porodzie następuje gwałtowny wzrost poziomu prolaktyny i związany z nim spadek poziomu estrogenów. Ta fizjologiczna regulacja dba o życie i zdrowie noworodka, w drugiej lub trzeciej dobie zabezpieczając napływ pokarmu. Dla karmiącej matki jest jednak przyczyną odczuwania wyraźnej bolesnej suchości pochwy pojawiającej się w pierwszych dniach połogu i utrzymującej się przez kolejne miesiące. Utrudnia ona lub uniemożliwia powrót do współżycia seksualnego sprzed ciąży, stając się przyczyną dyspareunii. Suchość pochwy jest również przyczyną nawracających infekcji dróg rodnych oraz dróg moczowych. Postępowaniem pierwszego rzutu w celu wsparcia w leczeniu suchości pochwy może być dopochwowa aplikacja globulek z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym, które optymalnie nawilżają i odnawiają błonę śluzową pochwy.

Prawidłowo dobrana i dobrze funkcjonująca antykoncepcja hormonalna daje gwarancję i poczucie bezpiecznego seksu przez cały okres płodności pary. Przy rozważeniu względnych i bezwzględnych przeciwwskazań do używania może być stosowana przez długie lata. Antykoncepcja hormonalna wpływa m.in. na ekosystem pochwy oraz jej nawilżenie, a co za tym idzie odczucie suchości. Pierwszym krokiem do przeciwdziałania temu zjawisku jest miejscowe podawanie preparatów o działaniu nawilżającym ze wskazaniem na drobnocząsteczkowy kwas hialuronowy. W przypadkach utrzymującej się nieleczonej i niediagnozowanej suchości pochwy kobieta zaczyna odczuwać ból podczas współżycia seksualnego. Dyspareunia. Ból będący jej głównym objawem jest przyczyną lęku i staje się powodem unikania kontaktów seksualnych, rozwija się pełnoobjawowy model unikania lęku (FAM). 

Ból okolicy moczowo-płciowej kobiet jest wymieniany w trzech klasyfikacjach: 1. DSM-5 Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – The American Psychiatric Association’s Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders; 2. ICD-11 Światowej Organizacji Zdrowia – International Statistical Classification of Diseases and Related Problems; 3. AFUD Amerykańskiego Towarzystwa Urologicznego – American Foundation for Urologic Disease. Od kiedy dysfunkcje seksualne kobiet są obiektem zainteresowania medycyny, w mechanizmie ich powstawania nie uwzględniano czynnika biologicznego. Sytuacja zmieniła się w związku z badaniami i szeroką dyskusją w środowisku naukowym całego świata. Jej efektem była opublikowana w 2013 r. klasyfikacja DSM-5. Funkcjonujące do tej pory oddzielnie opisy dyspareunii (bolesnego współżycia seksualnego) oraz pochwicy (niemożności odbycia pełnego dopochwowego kontaktu seksualnego) zakwalifikowano w DSM-5 łącznie, określając je jedną nazwą genito-pelvic pain/penatration disorders. DSM-5 w diagnozowaniu bólu seksualnego uwzględnia czynnik organiczny/ biologiczny oraz odczuwanie lęku przed doznawanym lub spodziewanym bólem jako tzw. model unikania lęku (fear-avoidance model). Taka sytuacja, wymagająca współpracy ginekologa, psychologa i fizjoterapeuty, potrzebuje nowych standardów postępowania [1–4].