Działanie i właściwości laktoferyny w okresie okołoporodowym

Różnorodność ról biologicznych, jakie pełni laktoferyna w organizmie, m.in. udział w regulacji gospodarki żelaza, udział w modulowaniu odpowiedzi immunologicznej, działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne czy antyoksydacyjne, spowodowała, że stała się ona przedmiotem wielu badań, również takich, w których grupę badaną stanowią kobiety ciężarne. Uzyskane dotychczas wyniki wskazują na szereg korzyści, jakie może odnieść kobieta ciężarna suplementująca laktoferynę w kontekście poprawy wyników okołoporodowych. Wśród nich wymienia się m.in. zmniejszenie ryzyka porodu przedwczesnego oraz niedokrwistości z niedoborów żelaza i wywieranie pozytywnego wpływu na mikrobiotę dróg rodnych.

Czym jest laktoferyna? 

Laktoferyna jest białkiem występującym w płynach ustrojowych i wydzielinach śluzowych człowieka i innych ssaków. Za jej produkcję odpowiadają gruczoły zewnątrzwydzielnicze i komórki granulocytarne. Laktoferynę można znaleźć m.in. w mleku, ślinie, łzach czy w wydzielinach gruczołów płciowych. Nazwa białka pochodzi z łaciny i składa się z dwóch członów, gdzie pierwszy lacto – oznacza mleko, mleczny, jako że po raz pierwszy białko to wyodrębniono z mleka, natomiast drugi człon „feryna” (od łacińskiego ferrum – żelazo) wskazuje na jedną z najważniejszych cech białka, czyli wysokie powinowactwo do żelaza. Stężenie laktoferyny jest szczególnie duże w mleku kobiecym i jest zależne od etapu laktacji. Najwyższe stężenia obserwuje się w siarze (~7 g/l), następnie stężenia te obniżają się i w mleku dojrzałym oscylują na poziomie 2–3 g/l [1]. Dla porównania, mleko krowie ma stosunkowo niskie stężenie tego białka: 1,5 mg/l w siarze i 0,5 mg/l w dojrzałym mleku [2]. Laktoferyna jest cząsteczką charakteryzująca się wielokierunkowym mechanizmem działania – jak dotąd badania wykazały aż 20 różnych funkcji, jakie pełni ona w organizmie. To właśnie wielokierunkowy mechanizm działania sprawił, że laktoferyna stała się przedmiotem wielu badań, w których podjęto próby zastosowania jej w schorzeniach i terapiach, takich jak: terapia AZS, leczenie wspomagające eradykację Helicobacter pylori, a nawet w profilaktyce i leczeniu COVID-19. Prowadzone są również badania pod kątem potencjalnego zastosowania laktoferyny m.in. w schorzeniach neurodegeneracyjnych i onkologii [3, 4].
Źródłem laktoferyny w preparatach dostępnych na rynku jest mleko krowie. Co ciekawe, laktoferyna pozyskiwana z mleka krowiego dostępna w suplementach diety jest pod względem struktury bliska laktoferynie ludzkiej, a jej sekwencja aminokwasowa jest podobna aż w 78%. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) oraz Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) uznały laktoferynę za bezpieczny (GRAS) dodatek do żywności i suplement diety [5, 6]. Badania kliniczne potwierdzają również jej bezpieczeństwo i tolerancję – dzienne przyjmowanie laktoferyny w dawkach od 100 mg do 4,5 g nie wykazało widocznej toksyczności [7]. Laktoferyna może być stosowana dojelitowo i pozajelitowo, natomiast laktoferyna bydlęca (bLf), jako białko obce gatunkowo – jedynie doustnie lub dojelitowo [8]. Badania, zwłaszcza badania kliniczne, bardzo rzadko prowadzone są z udziałem kobiet ciężarnych. Ciąża stanowi w nich główne i najczęściej występujące kryterium wykluczenia. W przypadku laktoferyny mamy sytuację odmienną, ponieważ ze względu na jej bezpieczeństwo do badań włączane są kobiety w okresie okołoporodowym, a dotychczas uzyskane wyniki potwierdzają pozytywny wpływ laktoferyny na zdrowie matki i płodu.

Anemia z niedoboru żelaza

W badaniach z udziałem kobiet ciężarnych laktoferyna najczęściej analizowana była pod kątem profilaktyki i leczenia anemii z powodu niedoboru żelaza. Anemia z powodu niedoboru żelaza jest najczęstszym rodzajem anemii, do rozwoju którego dochodzi w przebiegu ciąży. Szacuje się, że problem ten dotyka aż 52% kobiet ciężarnych w krajach rozwijających się. Nieleczona anemia może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia zarówno matki, jak i dziecka oraz może przyczyniać się do komplikacji okołoporodowych, jak: zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego, zakończenie ciąży drogą cięcia cesarskiego, mała masa urodzeniowa, przedwczesne odklejenie łożyska, a także stanowi czynnik ryzyka wystąpienia stanu przedrzuca...