prof. dr hab. n. med.; Szpital Zakonu Bonifratrów p.w. Aniołów Stróżów w Katowicach
Odpowiednie przygotowanie do ciąży ma istotny wpływ na jej prawidłowy przebieg. Do czynników, na które należy zwrócić uwagę już w okresie prekoncepcyjnym, należą m.in. właściwa dieta oraz podaż niezbędnych witamin i mikroelementów, w tym pełniącego wiele ważnych funkcji w naszym organizmie cynku. Istotnym zagadnieniem jest także wpływ antykoncepcji hormonalnej na metabolizm substancji odżywczych w naszym organizmie.
W ramach Kliniki Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach powstaje pierwszy oddział ginekologii dziecięcej i dziewczęcej w kraju. Inicjatorami tego przedsięwzięcia są: jedna z pięciu polskich specjalistek w tej dziedzinie – prof. Agnieszka Drosdzol-Cop
oraz Kierownik Katedry – prof. Rafał Stojko.
Ból genitalno-miedniczy/zaburzenia penetracji to jednostka w klasyfikacji DSM-5 obejmująca dyspareunię oraz pochwicę jako zaburzenia, w których ból pojawia się podczas lub na skutek stosunku seksualnego. Szacuje się, że w Polsce dotkniętych tym schorzeniem jest 13% kobiet. Do postawienia rozpoznania konieczne jest występowanie objawów, takich jak: ból związany ze stosunkiem pochwowym bądź sam lęk przed jego wystąpieniem, trudności z penetracją lub wzmożone napięcie mięśni dna miednicy. Z punktu widzenia ginekologa najważniejsze jest prawidłowe zdiagnozowanie dolegliwości, różnicowanie postaci organicznych i nieorganicznych, poradnictwo pacjentek dotkniętych tymi schorzeniami oraz medyczno-chirurgiczne wspieranie psychoterapii i fizjoterapii. Dyspareunia organiczna wymaga eliminacji czynników wpływających na jej powstanie, natomiast nieorganiczna – pracy nad czynnikami psychologicznymi i relacją partnerską.
Infekcje pochwy są jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się pacjentek do poradni ginekologicznej. Ich prawidłowe rozpoznanie i leczenie są kluczowymi czynnikami decydującymi o ustąpieniu dolegliwości. Oprócz odpowiednich leków istotne jest zastosowanie probiotyków. Acidosalus vaginalete jest probiotykiem, który poza odpowiednimi szczepami bakterii posiada szereg naturalnych substancji przeciwinfekcyjnych.
Aktywność ruchowa jest niezbędna dla prawidłowego wzrostu, rozwoju oraz utrzymania fizjologicznych funkcji komórek i tkanek. Znaczna część kobiet od momentu zajścia w ciążę ogranicza swoją aktywność fizyczną, tym samym obniżając własną sprawność fizyczną. Celem artykułu było sprawdzenie poziomu aktywności ruchowej kobiet przed ciążą w porównaniu do aktywności uprawianej w trakcie ciąży. Do badania włączono 176 kobiet ciężarnych w średnim wieku 30 lat (SD ±5,08). 56% (n = 98) kobiet biorących udział w badaniu podejmowało przed ciążą aktywność fizyczną oraz uprawiało sport, natomiast w trakcie ciąży 30% respondentek (n = 53). Respondentki podejmowały aktywność w ciąży średnio dwa razy w tygodniu, a średni czas treningu wynosił 34 minuty (SD ±8,27). Najczęściej wybieraną aktywnością podczas ciąży było chodzenie (n = 20) – 37%. Kobiety z większym BMI uzyskiwały mniej punktów w domenie kontrola wagi wg skali BES. Kobiety uprawiające aktywność fizyczną podczas ciąży lepiej oceniały swoją kondycję fizyczną w skali BES.
Liszaj twardzinowy sromu (LS) jest przewlekłą zapalną chorobą skóry o nieustalonej etiopatogenezie, która obejmuje zmiany na błonach śluzowych w okolicy sromu i odbytu. Według szacunków częstość występowania LS waha się między 1:70 a 1:1000 u kobiet oraz 1:900 a 1:1100 u dziewczynek. Głównymi objawami liszaja twardzinowego sromu u dziewcząt są: świąd, pieczenie, dolegliwości bólowe i obrzęk sromu. Zmiany w przebiegu LS mogą imitować objawy kliniczne wielu innych chorób zapalnych skóry. W związku z powyższymi trudnościami diagnostycznymi jedynie w 16% przypadków liszaj twardzinowy sromu u dziewcząt rozpoznaje się w początkowym okresie choroby. Rozpoznanie u dzieci stawiane jest na podstawie wywiadu i dokładnego badania ginekologicznego. Dzieci z rozpoznanym liszajem twardzinowym sromu powinny zostać objęte długoterminową opieką – z kontrolą zmian po trzech, a następnie po sześciu miesiącach od początku terapii. Zaleca się obserwację do okresu dojrzewania.
Zespół policystycznych jajników jest najbardziej rozpowszechnionym, a także jednym z najlepiej poznanych zaburzeń u kobiet w wieku rozrodczym. Niemniej jednak wiele pytań dotyczących jego diagnostyki czy leczenia pozostaje nadal przedmiotem dyskusji. Międzynarodowe wytyczne dotyczące oceny i leczenia zespołu policystycznych jajników (PCOS) zostały wydane przez International PCOS Network, aby pomóc lekarzom w optymalizacji opieki opartej na dowodach naukowych, a także poprawić jakość życia kobiet z PCOS. W dzisiejszych czasach PCOS jest chorobą trwającą całe życie, która wymaga wielospecjalistycznej wiedzy oraz skutecznego planu leczenia. Odnosząc się do fenotypu metabolicznego, leczenie obejmuje zmianę stylu życia poprzez zwiększenie aktywności fizycznej, dietę redukcyjną oraz spadek masy ciała. W przypadku zaburzeń miesiączkowania i hiperandrogenizmu zaleca się doustne tabletki antykoncepcyjne jako farmakoterapię pierwszego rzutu. Rekomendowane jest łączenie leków antykoncepcyjnych z metforminą bądź stosowanie wyłącznie metforminy u pacjentek z zaburzeniami metabolicznymi. Letrozol powinien być lekiem pierwszego rzutu w leczeniu niepłodności, w razie przeciwwskazań czy braku dostępności zaleca się klomifen i metforminę w monoterapii lub w skojarzeniu.
Na wybór korzystniejszej metody doustnej antykoncepcji hormonalnej wpływają: efektywność antykoncepcji hormonalnej, wpływ hormonów na czas trwania krwawienia oraz na inne dolegliwości związane z cyklem menstruacyjnym, jak również niestosowanie się przez pacjentkę do wyznaczonych schematów. Pierwsze środki antykoncepcji dwuskładnikowej wraz ze sposobem ich dawkowania wprowadziła na przełomie lat 60. i 70. FDA. Początkowo wykorzystywano niskie dawki drospiredonu i ethinylestradiolu. Wprowadzanie innowacyjnych metod dawkowania przyczyniło się do powstania nowych środków doustnej antykoncepcji, skupiającej się na zredukowaniu wszelkich ubocznych działań danego produktu. Trzy podstawowe czynniki brane pod uwagę to: zmniejszenie dawek poszczególnych hormonów, nowe drogi podania oraz schemat aplikacji danej metody antykoncepcyjnej. Strategia ta skupia się na wprowadzeniu schematu 24+4 i 28+0 jako doustnej metody antykoncepcyjnej.
Progesteron wykazuje wielokierunkowe oddziaływanie na organizm – zarówno ogólnoustrojowe, jak i lokalne. Najważniejsze skutki jego suplementacji wykorzystywane w medycynie dotyczą żeńskiego układu rozrodczego. Podstawowe zastosowanie znajduje w położnictwie, zwłaszcza w profilaktyce poronień czy porodu przedwczesnego. Wykorzystuje się go również u kobiet nieciężarnych w celu suplementacji II fazy cyklu miesiączkowego, w okresie okołomenopauzalnym i menopauzalnym oraz podczas leczenia rozrostu i raka endometrium. Dodatkowo znajduje zastosowanie w wsparciu lutealnym ciąży zagrożonej.
Narastająca częstość występowania zarówno otyłości, jak i problemu niepłodności w społeczeństwach na całym świecie skłania do poszukiwania wspólnych patomechanizmów dla obu tych zjawisk. Nadmierna masa ciała jest jednym z głównych odwracalnych czynników ryzyka zaburzeń płodności u obu płci. Zaburzona funkcja dokrewna tkanki tłuszczowej w otyłości brzusznej związana jest z nieprawidłowym profilem hormonalnym, a jednym z jego licznych skutków jest niepłodność. Najbardziej powszechną endokrynopatią, mającą w swoim obrazie klinicznym zarówno otyłość, jak i problemy z zajściem w ciążę, jest zespół policystycznych jajników. W przypadku niepłodności związanej z czynnikiem męskim, nadmierna masa ciała może mieć wpływ na nieprawidłowy obraz nasienia, a także zaburzenia erekcji. Redukcja masy ciała i zmiana stylu życia, szczególnie u kobiet, koreluje z poprawą wyników reprodukcyjnych, a u obu płci przeciwdziała negatywnym skutkom zdrowotnym, jakie niesie ze sobą nadwaga i otyłość.
Otyłość to choroba metaboliczna występująca najczęściej wśród osób w drugiej połowie życia, zwłaszcza wśród kobiet. Jest czynnikiem ryzyka rozpoczynających się w okresie menopauzy zespołu metabolicznego, demencji, depresji, nowotworów. Wpływa także na sam przebieg przeskoku menopauzalnego, występowanie nieprawidłowych krwawień z dróg rodnych, ryzyko niewydolności przepony miednicy. Jak dotąd w walce z otyłością najskuteczniejsza wydaje się zmiana stylu życia – zwiększenie aktywności fizycznej oraz wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych. W terapii wspomagającej można zastosować estrogeny w najmniejszej skutecznej dawce, w najkrótszym czasie.
