Według WHO niedokrwistość dotyczy aż 30% światowej populacji i aż co drugiej kobiety w ciąży w krajach rozwijających się. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości jest niedobór żelaza. Mówimy o nim, gdy ilość żelaza w organizmie jest mniejsza od aktualnego zapotrzebowania, ale nie musi być równoznaczny z niedokrwistością. Niedobór żelaza może dawać różne objawy, a w ciąży dodatkowo prowadzić do poważnych powikłań. Dlatego niewątpliwie powinien być leczony. Leczenie polega na podawaniu preparatów żelaza, zwykle drogą doustną.
Dział: Metody terapii
Wprowadzenie. Menopauza to naturalny etap w życiu kobiety, związany z zakończeniem miesiączkowania i obniżeniem produkcji estrogenów. Objawy związane z niedoborem tych hormonów mogą być łagodzone przez terapię hormonalną menopauzy (HTM).
Cel pracy. Celem pracy było przedstawienie korzyści stosowania terapii hormonalnej opartej na walerianianie estradiolu i dienogeście w leczeniu objawów menopauzy oraz ocena bezpieczeństwa i skuteczności tej terapii.
Wyniki. Terapia E2V/DNG skutecznie łagodzi objawy menopauzy, takie jak uderzenia gorąca, zaburzenia snu, zmiany nastroju, a także poprawia profil lipidowy i chroni układ kostny. Preparat charakteryzuje się korzystniejszym profilem bezpieczeństwa w porównaniu z tradycyjnymi terapiami.
Wnioski. Terapia E2V/DNG wykazuje wysoką skuteczność i bezpieczeństwo, co sprawia, że jest optymalnym rozwiązaniem w leczeniu menopauzy, szczególnie dla kobiet z ryzykiem sercowo-naczyniowym lub metabolicznym. Konieczna jest indywidualizacja terapii w zależności od potrzeb pacjentki.
Dysmenorrhea (zespół bolesnego miesiączkowania) jest jednym z najczęstszych problemów ginekologicznych u wszystkich pacjentek miesiączkujących, niezależnie od wieku czy rasy. Jest często identyfikowaną przyczyną bólu miednicy. Lekami z wyboru w terapii analgetycznej są niesteroidowe leki przeciwzapalne, szczególnie te o wielokierunkowym działaniu. Jednym z nich jest nimesulid. Oprócz NLPZ w leczeniu zalecane są metamizol i drotaweryna, szczególnie w terapiach skojarzonych. Nie zaleca się stosowania butylobromku hioscyny, natomiast paracetamol jest przeciwwskazany, co wynika wprost ze stosunku korzyści do ryzyka stosowania tych leków w opisanym wskazaniu.
Pęcherz nadreaktywny (overactive bladder syndrome – OAB) charakteryzuje się naglącym parciem na mocz z obecnością nietrzymania moczu lub bez niej. Najczęściej występującymi objawami są częstomocz oraz nykturia. Podłoże choroby jest wieloczynnikowe. Objawy OAB obniżają komfort życia pacjentów, wiążą się z koniecznością stosowania przewlekłej farmakoterapii oraz przyczyniają się do obciążenia ekonomicznego. Leki antycholinergiczne są stosowane jako leczenie pierwszego rzutu, jednak z uwagi na liczne działania niepożądane pacjenci często przerywają terapię. Mirabegron jest lekiem o udowodnionej skuteczności w leczeniu objawów pęcherza nadreaktywnego u dorosłych pacjentów, u których leczenie antycholinergiczne nie przyniosło satysfakcjonujących efektów lub nie może być stosowane. Jego działanie powoduje rozluźnienie mięśni gładkich pęcherza moczowego, co przekłada się na kontrolę objawów choroby.
DHA jest wielonienasyconym kwasem tłuszczowym z rodziny omega-3, kluczowym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Jego niedobór wynika głównie z ograniczonej zdolności organizmu do przekształcania kwasu α-linolenowego (ALA) w DHA, dlatego istotne jest jego bezpośrednie spożycie w diecie lub poprzez suplementację. DHA pełni funkcje strukturalne w błonach komórkowych mózgu i siatkówki oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Ma również znaczenie w regulacji procesów zapalnych i ochronie przed chorobami cywilizacyjnymi. Suplementacja w okresie ciąży stanowi istotny element profilaktyki niedoborów pokarmowych – zapewnia odpowiednie podłoże budulcowe dla rozwijającego się płodu. Ponadto DHA może sprzyjać korzystnemu rozwojowi funkcji poznawczych i wzrokowych dziecka, choć wyniki dotychczasowych badań są częściowo niespójne. DHA zmniejsza ryzyko porodów przedwczesnych, zwłaszcza przed 34. tygodniem ciąży, a także może łagodzić ciężkie postacie preeklampsji. Nie wykazano jednak jego jednoznacznego wpływu ani na cukrzycę ciążową, ani na depresję poporodową, choć utrzymanie odpowiedniego poziomu omega-3 dzięki suplementacji może mieć efekt wspierający. Właściwa podaż DHA jest istotnym elementem profilaktyki zdrowotnej matki i prawidłowego rozwoju dziecka.
Program Badań Prenatalnych ma na celu poprawę jakości opieki zdrowotnej nad kobietą w ciąży oraz jej nienarodzonym dzieckiem poprzez zwiększenie dostępności wysokiej klasy badań prenatalnych. W bieżącym roku usunięto wiek kobiety (> 35 r.ż.) jako kryterium kwalifikujące do udziału w Programie, dzięki czemu jest on dostępny dla wszystkich ciężarnych oraz doprecyzowano wiek ciążowy, w którym testy biochemiczne pierwszego trymestru powinny zostać wykonane. Skriningowe (przesiewowe) badania prenatalne wykonuje się w celu zidentyfikowania ciężarnych, u których występuje zwiększone ryzyko urodzenia dziecka z aberracjami chromosomowymi oraz innych powikłań ciąży.
Konflikt serologiczny matczyno-płodowy to sytuacja kliniczna, w której na skutek niezgodności antygenowej w zakresie krwinek czerwonych pomiędzy matką a płodem dochodzi do produkcji przeciwciał matczynych, skierowanych przeciwko antygenom płodowym. Najczęstszy typ immunizacji jest wywołany niezgodnością w zakresie antygenu D z układu Rh; rzadziej występują inne postaci konfliktu serologicznego. Badanie w kierunku obecności przeciwciał odpornościowych do antygenów krwinek czerwonych należy wykonać u każdej ciężarnej – niezależnie od jej grupy krwi. U kobiet, u których stwierdza się immunizację, konieczna jest identyfikacja przeciwciał oraz ocena ich miana. Począwszy od 18. tygodnia ciąży wykonuje się u nich badania przepływów naczyniowych w tętnicy środkowej mózgu. Podwyższone wartości maksymalnej prędkości przepływu świadczą o ciężkiej lub umiarkowanej niedokrwistości płodu, będącej objawem choroby hemolitycznej. Wymaga ona leczenia wewnątrzmacicznego, które polega na wykonywaniu seryjnych transfuzji dopłodowych. Szczególnie ważną rolę odgrywa profilaktyka konfliktu serologicznego u kobiet Rh-ujemnych, u których dotychczas nie wykryto obecności przeciwciał anty-D. Profilaktyka ta polega na podawaniu immunoglobuliny anty-D – zarówno w trakcie ciąży, jak i po jej zakończeniu. Prawidłowo stosowana immunoprofilaktyka w istotny sposób zmniejsza częstość występowania konfliktu serologicznego i choroby hemolitycznej płodu.
Uderzeniom gorąca występującym w okresie menopauzy towarzyszą nasilające się zaburzenia snu, które wpływają na jakość życia. W przypadku przeciwwskazań do hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) konieczne jest zastosowanie alternatywnych metod ich łagodzenia. Celem przedstawionego badania była analiza wpływu ziołowego środka leczniczego zawierającego wyciągi z pyłku kwiatowego i izoflawonów sojowych na dolegliwości związane z menopauzą, w szczególności na zaburzenia snu. Przeprowadzono sześciomiesięczne prospektywne badanie obserwacyjne u kobiet w okresie naturalnej menopauzy, skarżących się na objawy menopauzy i zaburzenia snu. Porównano trzy grupy: 57 kobiet otrzymujących dwie tabletki preparatu ziołowego z wyciągami z pyłku kwiatowego dziennie (grupa A), 60 kobiet otrzymujących jedną tabletkę zawierającą 60 mg izoflawonów dziennie (grupa B) oraz 47 kobiet nieotrzymujących żadnego leczenia (grupa C). Po trzech (T3) i sześciu miesiącach (T6) oceniano liczbę uderzeń gorąca w ciągu doby, nasilenie objawów menopauzy według Indeksu Kuppermana (IK) oraz wyniki Kwestionariusza Jakości Snu Pittsburgh (Pittsburgh Sleep Quality Index – PSQI). W grupach A i B wykazano statystycznie istotne zmniejszenie liczby uderzeń gorąca (p < 0,001) i nasilenia objawów menopauzy według Indeksu Kuppermana (p < 0,001) w okresach od T0 do T3 oraz od T0 do T6. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic między grupami terapeutycznymi w T3, natomiast w T6 wykazano większe zmniejszenie liczby uderzeń gorąca na dobę i większą poprawę oceny według Indeksu Kuppermana w grupie A w porównaniu z grupą B (odpowiednio −48,8% w porówna- niu z −18,4% i −24,4% w porównaniu z −15,4%; p < 0,001). Poprawa ogólnej jakości snu była większa w grupie leczonej wyciągiem z pyłku w porównaniu z grupą otrzymującą izoflawony zarówno po trzech (−24,7% w porównaniu z −9,3%, p < 0,001), jak i po sześciu miesiącach (-52,9% w porównaniu z −4,0%; p < 0,001), głównie w zakresie oceny subiektywnej jakości, latencji i nawykowej efektywności snu.Terapie niehormonalne mogą być skuteczne u kobiet z objawami menopauzy. Po sześciu miesiącach leczenia wyciągi z pyłku kwiatowego mogą przynieść większą poprawę w zakresie uderzeń gorąca, zaburzeń snu i objawów związanych z menopauzą niż izoflawony sojowe. Ziołowy preparat zwierający wyciągi z pyłku kwiatowego jest skuteczny głównie u kobiet, u których najbardziej dokuczliwym objawem jest pogorszenie jakości snu.
Przedwczesne zakończenie ciąży jest wciąż nierozwikłanym zagadnieniem we współczesnym położnictwie. Opracowanie strategii zapobiegania poronieniom i porodom przedwczesnym, z których większość ma charakter idiopatyczny lub jest spowodowana infekcją, nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Obecnie pojawiła się hipoteza, że mikrobiom kobiety ciężarnej, pełniący kluczowe funkcje dla jej zdrowia, przyczynia się do etiologii wielu niepowodzeń położniczych. Zarówno nieprawidłowa flora bakteryjna pochwy, w tym dysbioza o charakterze waginozy bakteryjnej, jak i drożdżyca, zapalenie pochwy tlenową lub mieszaną florą bakteryjną oraz rzęsistkowica mogą się przyczyniać do zapalenia błon płodowych, infekcji wewnątrzmacicznej płodu, uogólnionego zakażenia organizmu matki i dziecka (posocznicy) i połogowego zapalenia śluzówki i mięśniówki macicy. Dlatego tak istotna jest wczesna diagnostyka i leczenie infekcji dróg rodnych u kobiet w ciąży, co może istotnie poprawić wyniki perinatalne.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza (NNŻ) jest nadal najczęstszym rodzajem niedokrwistości w krajach rozwiniętych, dlatego należy jej aktywnie poszukiwać. Jest problemem interdyscyplinarnym. Leczenie NNŻ rozpoczynamy od preparatów doustnych i uzupełniamy odpowiednią dietą. W przypadku całkowitej nietolerancji preparatów doustnych lub braku efektu ich stosowania zalecane jest żelazo dożylne.
Zespół urogenitalny menopauzy (ang. genitourinary syndrome of menopause – GSM) to termin określający objawy ze strony dolnego odcinka układu moczowego wynikające z niedoboru estrogenów, charakterystyczne dla kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Hipoestrogenizm powoduje zmiany hormonalne i anatomiczne w układzie moczowo-płciowym, a do najczęstszych objawów należą: pieczenie, podrażnienie, suchość sromu i pochwy, dyspareunia, dyzuria, plamienia oraz nawracające zakażenia dróg moczowych. Objawy znacząco obniżają jakość życia, szczególnie wśród pacjentek aktywnych seksualnie. Zastosowanie w terapii mają: środki niehormonalne, terapia hormonalna, selektywne modulatory receptora estrogenowego oraz zabiegi laserowe. Złotym standardem jest leczenie oparte na estrogenach [1].
Wprowadzenie. Foliany i cholina są kluczowymi składnikami odżywczymi, odgrywającymi zasadniczą rolę w rozwoju płodu, szczególnie w kontekście prewencji wad cewy nerwowej (NTDs) i optymalizacji funkcji poznawczych. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie aktualnych rekomendacji dotyczących suplementacji aktywnymi folianami i choliną w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym, z uwzględnieniem stanowisk wiodących towarzystw naukowych.
Metody. Dokonano przeglądu literatury naukowej, analizując wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), jak również publikacje dotyczące metabolizmu folianów i choliny oraz ich wpływu na rozwój płodu.
Wyniki. Suplementacja folianami, zwłaszcza w postaci aktywnego 5-metylotetrahydrofolianu (5-MTHF), jest powszechnie zalecana w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym ze względu na jej udowodniony wpływ na zmniejszenie ryzyka NTDs. Cholina, niezbędna do syntezy fosfatydylocholiny i acetylocholiny, odgrywa istotną rolę w rozwoju mózgu płodu. Niedobory choliny są powszechne w populacji kobiet w wieku rozrodczym, co może negatywnie wpływać na rozwój poznawczy dziecka. Wnioski. Odpowiednia podaż aktywnych folianów i choliny w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym jest kluczowa dla zapewnienia prawidłowego rozwoju płodu. Klinicyści powinni uwzględniać indywidualne potrzeby pacjentek, w tym obecność polimorfizmów genu MTHFR, przy doborze odpowiednich preparatów i dawek suplementacyjnych.