Wprowadzenie. Foliany i cholina są kluczowymi składnikami odżywczymi, odgrywającymi zasadniczą rolę w rozwoju płodu, szczególnie w kontekście prewencji wad cewy nerwowej (NTDs) i optymalizacji funkcji poznawczych. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie aktualnych rekomendacji dotyczących suplementacji aktywnymi folianami i choliną w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym, z uwzględnieniem stanowisk wiodących towarzystw naukowych.
Metody. Dokonano przeglądu literatury naukowej, analizując wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), jak również publikacje dotyczące metabolizmu folianów i choliny oraz ich wpływu na rozwój płodu.
Wyniki. Suplementacja folianami, zwłaszcza w postaci aktywnego 5-metylotetrahydrofolianu (5-MTHF), jest powszechnie zalecana w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym ze względu na jej udowodniony wpływ na zmniejszenie ryzyka NTDs. Cholina, niezbędna do syntezy fosfatydylocholiny i acetylocholiny, odgrywa istotną rolę w rozwoju mózgu płodu. Niedobory choliny są powszechne w populacji kobiet w wieku rozrodczym, co może negatywnie wpływać na rozwój poznawczy dziecka. Wnioski. Odpowiednia podaż aktywnych folianów i choliny w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym jest kluczowa dla zapewnienia prawidłowego rozwoju płodu. Klinicyści powinni uwzględniać indywidualne potrzeby pacjentek, w tym obecność polimorfizmów genu MTHFR, przy doborze odpowiednich preparatów i dawek suplementacyjnych.
Dział: Metody terapii
Zakażenia pochwy u kobiet w okresie postmenopauzalnym stanowią rosnące wyzwanie kliniczne i społeczne, wynikające z fizjologicznych zmian związanych z niedoborem estrogenów. Spadek stężenia hormonów prowadzi do atrofii błony śluzowej pochwy, zaburzeń mikrobioty oraz wzrostu pH, co sprzyja kolonizacji przez bakterie beztlenowe, grzyby i pierwotniaki. W konsekwencji obserwuje się wzrost częstości infekcji nawrotowych oraz nasilenie objawów zespołu genitourinaryjnego menopauzy (GSM), takich jak suchość, pieczenie, dyspareunia czy zakażenia układu moczowego.
Osteoporoza jest jedną z najczęstszych chorób układu kostnego u osób starszych. Charakteryzuje się zmniejszeniem gęstości mineralnej kości oraz zaburzeniem ich struktury, co prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań. Schorzenie to znacząco wpływa na jakość życia pacjentów, ogranicza ich sprawność i zwiększa śmiertelność. Wczesne wykrycie choroby oraz odpowiednia profilaktyka są kluczowe w zapobieganiu jej następstwom. Istotną rolę odgrywa tu pomiar BMD, który pozwala na ocenę ryzyka, wdrożenie leczenia oraz monitorowanie jego skuteczności. Na rozwój osteoporozy wpływają zarówno czynniki modyfikowalne, np. styl życia, jak i czynniki niemodyfikowalne, takie jak wiek czy płeć. Leczenie osteoporozy obejmuje nie tylko farmakoterapię, ale także modyfikację stylu życia. Kluczowe znaczenie mają regularna aktywność fizyczna, suplementacja wapnia i witaminy D oraz eliminacja czynników ryzyka. W terapii farmakologicznej stosuje się m.in. bisfosfoniany, HTZ, SERM oraz kalcytoninę.
Zespół pęcherza nadaktywnego (OAB) to problem zdrowotny związany z dokuczliwymi parciami naglącymi i zwiększoną częstością oddawania moczu z lub bez towarzyszącego nietrzymaniem, wpływający negatywnie na jakość życia. Rozpoznanie stawiane jest na podstawie typowych objawów klinicznych, po wykluczeniu innych możliwych przyczyn. Terapia to zmiana stylu życia, a następnie leczenie farmakologiczne, w tym leki z grupy antagonistów receptora muskarynowego (MRA), wśród których znajduje się solifenacyna. Solifenacyna, działająca selektywnie na receptor M3, okazuje się skuteczną opcją terapeutyczną, stosowaną zazwyczaj raz na dobę. Pełna poprawa objawów zauważalna jest zazwyczaj po upływie 2 do 4 tygodni. Mimo potwierdzonej skuteczności, wyzwaniem pozostają częste działania niepożądane, takie jak suchość w jamie ustnej czy zaparcia, a także stosunkowo wysoki odsetek pacjentów przerywających leczenie. Ważne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta oraz podkreślenie znaczenia systematycznego stosowania zaleconej terapii.
Menopauzalny zespół moczowo-płciowy (ang. genitourinary syndrome of menopause – GSM) jest częstym problemem u kobiet po menopauzie, w czasie laktacji oraz po leczeniu onkologicznym. Objawy, takie jak suchość, pieczenie, świąd i dyspareunia (ból odczuwany przed stosunkiem płciowym, w jego trakcie lub po nim) obniżają jakość życia pacjentek. Terapie miejscowe stanowią skuteczną alternatywę dla leczenia hormonalnego. Celem niniejszej pracy jest analiza mechanizmów działania oraz wskazań dwóch wyrobów medycznych: Medivagu® Combi Gelu oraz Prurifemu®. Medivag® Combi Gel zawiera kwasy hialuronowy i mlekowy wspomagające regenerację nabłonka i przywracające fizjologiczne pH pochwy. Prurifem® jest kremem intymnym łagodzącym objawy stanu zapalnego, świądu i podrażnień. Oba wyroby medyczne wykazują korzystne działanie we wspomaganiu leczenia objawów atrofii oraz poprawie komfortu życia kobiet.
Prokalcytonina (PCT) jest cennym biomarkerem zapalnym, który umożliwia szybkie i precyzyjne różnicowanie zakażeń bakteryjnych od wirusowych. W ginekologii, położnictwie oraz neonatologii PCT znajduje zastosowanie w diagnostyce sepsy noworodkowej, zakażeń wewnątrzmacicznych i monitorowaniu skuteczności terapii antybiotykowej. Stężenia PCT rosną szybko w zakażeniach bakteryjnych, a ich spadek jest dobrym wskaźnikiem skuteczności leczenia przeciwdrobnoustrojowego. W ciąży fizjologiczne wartości PCT są niskie, co pozwala na wykorzystanie biomarkera do wykrywania zakażeń, zwłaszcza w stanach, takich jak przedwczesne pęknięcie błon płodowych (PPROM). Terapia antybiotykowa kierowana stężeniem PCT pozwala na ograniczenie nadużywania antybiotyków, redukcję kosztów leczenia i zmniejszenie ryzyka rozwoju antybiotykooporności. Pomimo licznych zalet praktyczne stosowanie PCT wymaga uwzględnienia ograniczeń, takich jak wpływ stresu okołoporodowego czy brak wystandaryzowanych zakresów referencyjnych dla kobiet ciężarnych. Artykuł omawia mechanizmy działania PCT, jej zastosowania kliniczne oraz ograniczenia i perspektywy badawcze, w tym potrzebę standaryzacji norm oraz integracji PCT z innymi biomarkerami celem zwiększenia precyzji diagnostycznej.
Świat współczesnej nauki nie ma wątpliwości, że wraz z zaleceniami zdrowego stylu życia hormonalna terapia menopauzalna (HTM) powinna stanowić część indywidualnie dobranej strategii terapeutycznej, w której rodzaj leku, droga jego podawania, schemat dawkowania, a także czas leczenia są dostosowane do ustalonych z pacjentką założeń terapeutycznych. Celem pracy było kompleksowe przedstawienie wpływu hormonów na równowagę fizyczną, psychiczną oraz emocjonalną dojrzałych kobiet, z uwzględnieniem aktualnych badań i publikacji naukowych opartych na evidence based medicine.
Niedokrwistość jest często obserwowana u chorych poddawanych zabiegom operacyjnym. W przypadku procedur chirurgicznych, w których jest przewidywana utrata krwi >500 ml i (lub) ryzyko transfuzji KKCz wynosi >10%, niedokrwistość przedoperacyjna jest definiowana jako stężenie <13 g/dl u obu płci. Występowanie niedokrwistości przedoperacyjnej istotnie zwiększa liczbę powikłań w okresie okołooperacyjnym. Skrining w kierunku niedokrwistości powinien być wykonany co najmniej cztery tygodnie przed każdym większym zabiegiem operacyjnym. Niedobór żelaza w okresie pooperacyjnym jest definiowany jako stężenie ferrytyny <100 ng/ml lub <100–300 ng/ml przy saturacji transferryny <20%. U chorych z niedoborem żelaza (z lub bez niedokrwistości), u których zabieg jest zaplanowany za sześć–osiem tygodni, powinno być stosowane żelazo doustne, najlepiej pod kontrolą lekarza POZ. Żelazo w postaci dożylnej należy podawać chorym z brakiem odpowiedzi na żelazo doustne, w przypadku jego nietolerancji lub
w sytuacji, gdy w momencie stwierdzenia niedoboru żelaza do zabiegu pozostało mniej niż sześć tygodni. W leczeniu niedokrwistości pooperacyjnej stosuje się przede wszystkim dożylne preparaty żelaza. W przypadku ciężkiej anemii pooperacyjnej (Hb <7–8 g/dl) u większości chorych hospitalizowanych, w stabilnym stanie, bez cech krwawienia, rekomendowana jest transfuzja KKCz.
W artykule przedstawiono aktualną wiedzę na temat wpływu nawodnienia na nastrój i funkcje poznawcze w życiu kobiety w okresie rozrodczym, ciężarne oraz karmiące piersią.
Prawidłowy mikrobiom pochwy zawiera 70–90% pałeczek kwasu mlekowego. Ten specyficzny i indywidualny dla każdej kobiety ekosystem pełni funkcję ochronną przed infekcjami narządu płciowego i zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych konsekwencji zdrowotnych, tj. zapalenia narządów miednicy mniejszej, niepłodności, poronienia, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i porodu przedwczesnego. Istnieją dostateczne dowody naukowe, że suplementacja probiotycznych pałeczek kwasu mlekowego jest konieczną adjuwantową formą terapii dysbiozy pochwy i zabezpiecza przed nawrotowymi postaciami infekcji dróg rodnych.
Dionelle to złożony doustny środek antykoncepcyjny zawierający etynyloestradiol (0,03 mg) oraz dienogest (2 mg). Oprócz działania antykoncepcyjnego wykazuje potencjał terapeutyczny w leczeniu trądziku androgenowego. Celem niniejszego opracowania jest przegląd dostępnych danych klinicznych dotyczących skuteczności i profilu bezpieczeństwa preparatu Dionelle w kontekście wyżej wymienionych wskazań.
Bolesne miesiączkowanie, objawiające się bolesnymi skurczami macicy podczas menstruacji, dotyka z różnym nasileniem 50–90% kobiet w wieku rozrodczym. Często obniża ich jakość życia i skutkuje absencją w pracy lub szkole. Istnieją dwa typy bolesnego miesiączkowania: pierwotne, bez organicznych zmian w miednicy, oraz wtórne, związane z chorobami, np. endometriozą. Ból typowo zaczyna się tuż przed menstruacją lub w ciągu kilku godzin od jej początku i może trwać do 72 godzin. Objawy obejmują skurczowe bóle brzucha promieniujące do pleców i nóg, którym często towarzyszą nudności, migreny i zaburzenia nastroju. Przyczyną bólu są silne skurcze mięśniówki gładkiej wywołane przez podwyższony poziom prostaglandyn i leukotrienów. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) stanowią podstawę leczenia – hamują produkcję prostaglandyn i zmniejszają siłę skurczów macicy. Nimesulid, preferencyjny inhibitor COX-2, wykazuje skuteczność w łagodzeniu bólu miesiączkowego, przy czym wywołuje mniej działań niepożądanych żołądkowo-jelitowych niż klasyczne NLPZ. Działania niepożądane tego leku są jednak możliwe. Szczególną uwagę zwraca się na możliwość działania hepatotoksycznego, dlatego też podczas stosowania nimesulidu należy przestrzegać zalecanych środków ostrożności. Dzięki swojemu mechanizmowi działania nimesulid skutecznie zmniejsza zarówno stan zapalny, jak i ból i przynosi istotną ulgę w bolesnym miesiączkowaniu.