Prawidłowy mikrobiom pochwy zawiera 70–90% pałeczek kwasu mlekowego. Ten specyficzny i indywidualny dla każdej kobiety ekosystem pełni funkcję ochronną przed infekcjami narządu płciowego i zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych konsekwencji zdrowotnych, tj. zapalenia narządów miednicy mniejszej, niepłodności, poronienia, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i porodu przedwczesnego. Istnieją dostateczne dowody naukowe, że suplementacja probiotycznych pałeczek kwasu mlekowego jest konieczną adjuwantową formą terapii dysbiozy pochwy i zabezpiecza przed nawrotowymi postaciami infekcji dróg rodnych.
Autor: Krzysztof Kamiński
dr n. med.; Katedra i Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Prawidłowy mikrobiom pochwy zawiera 70–90% pałeczek kwasu mlekowego. Ten specyficzny i indywidualny dla każdej kobiety ekosystem pełni funkcję ochronną przed infekcjami narządu płciowego i zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych konsekwencji zdrowotnych, tj. zapalenia narządów miednicy mniejszej, niepłodności, poronienia, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i porodu przedwczesnego. Istnieją dostateczne dowody naukowe, że suplementacja probiotycznych pałeczek kwasu mlekowego jest konieczną adjuwantową formą terapii dysbiozy pochwy i zabezpiecza przed nawrotowymi postaciami infekcji dróg rodnych.
Kwasy tłuszczowe omega-3 należą do grupy niezbędnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT), które muszą być dostarczane z pożywieniem, ponieważ organizm ludzki nie jest w stanie ich syntetyzować. Obecnie mamy wystarczająco dużo dowodów z badań naukowych, które potwierdzają kluczowe znaczenie tych związków zarówno dla zdrowia matki, jak i dla rozwoju wewnątrzmacicznego płodu i zdrowia dziecka po urodzeniu. Dla prawidłowego przebiegu ciąży istotne jest, aby przygotować odpowiednie zapasy WNKT w organizmie kobiety jeszcze przed zajściem w ciążę, a także uzupełniać ich potencjalny deficyt w diecie w przypadkau zwiększającego się zapotrzebowania podczas ciąży. U przyszłej matki pozwoli to zarówno na poprawę płodności, jak i na zmniejszenie ryzyka przedwczesnego zakończenia ciąży, wystąpienia preeklampsji czy depresji poporodowej. U dziecka wpłynie korzystnie na rozwój funkcji poznawczych i motorycznych, poprawi ostrość widzenia i zmniejszy ryzyko wystąpienia alergii.
Suplementacja kwasu foliowego dla kobiet w okresie prekoncepcyjnym i w ciąży jest doniosłym osiągnięciem medycyny prewencyjnej. Z uwagi na niski poziom spożycia folianów w diecie i brak norm fortyfikacji żywności kwasem foliowym w Polsce suplementacja tej witaminy odgrywa kluczową rolę w prewencji niedokrwistości, redukcji wielu wad rozwojowych, w tym przede wszystkim wad cewy nerwowej, a także zmniejszeniu ryzyka niekorzystnego wpływu epigenetycznego hipometylacji na przebieg ciąży i rozwój płodu. W ostatnich latach pojawiły się doniesienia o szkodliwym działaniu na zdrowie kobiet ciężarnych i ich potomstwa niezmetabolizowanego kwasu foliowego powstającego w trakcie suplementacji diety syntetycznym kwasem foliowym, co znalazło swoje odzwierciedlenie w opublikowanym w 2024 r. Stanowisku Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu. Biorąc powyższe stanowisko pod uwagę, podjąłem pracę nad analizą dostępnych systematycznych przeglądów baz danych w zakresie niekorzystnego wpływu niezmetabolizowanego kwasu foliowego na zdrowie kobiet ciężarnych i ich dzieci. W wyniku analizy literatury przedmiotu stwierdziłem, że nie ma dostatecznych dowodów naukowych, aby stwierdzić dodatni i przyczynowy związek pomiędzy obecnością niezmetabolizowanego kwasu foliowego w surowicy krwi powstałego z diety i suplementów w zalecanych dawkach dziennych a występowaniem u dzieci chorób przewlekłych, w tym astmy oskrzelowej, alergii pokarmowych, atopii czy też spektrum autyzmu.
Najbardziej powszechnym problemem zdrowotnym w zakresie narządu płciowego u kobiet zgłaszających się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej są infekcje dróg rodnych. Szacuje się, że w ciągu życia ok. 75% kobiet cierpi na co najmniej jeden epizod tych infekcji. W praktyce ambulatoryjnej spotyka się wysoki odsetek kobiet, u których trudno jest ustalić czynnik etiologiczny lub u których infekcja jest diagnozowana jako mieszana. Dlatego z punktu widzenia lekarza rodzinnego istotny jest dobór leku o możliwie szerokim spektrum przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i przeciwpierwotniakowym, tak aby uzyskać maksymalną skuteczność terapii empirycznej. Drugim aspektem powodzenia leczenia jest dobra tolerancja leku, brak eradykacji fizjologicznej flory pałeczek kwasu mlekowego oraz niski odsetek nawrotów. Połączenie nifuratelu z nystatyną w leczeniu miejscowym jest dobrą i bezpieczną opcją terapeutyczną spełniającą te kryteria.
Wapń jest niezbędnym minerałem, ważnym dla wielu procesów życiowych w organizmie ludzkim, tj. mineralizacji kośćca, funkcji układu sercowo-naczyniowego, inicjacji procesów krzepnięcia, przewodnictwa nerwowego, kurczliwości mięśni, stymulacji aktywności układu immunologicznego czy aktywności enzymatycznej. Suplementacja wapnia podczas ciąży może zmniejszać ryzyko wielu powikłań, m.in. nadciśnienia tętniczego, preeklampsji, porodu przedwczesnego, osteopenii, dlatego zaleca się tę interwencję w przypadku niskiego spożywania wapnia w diecie (w populacjach, w których 25% lub więcej osób spożywa mniej niż 800 mg wapnia na dobę). Zarówno wytyczne obowiązujące w krajach Unii Europejskiej, jak i wytyczne ogłoszone przez międzynarodowe organizacje FAO/WHO czy w USA i Kanadzie zalecają rekomendowaną dawkę dzienną (recommended dietary allowance – RDA) 1000–1300 mg wapnia dla kobiet ciężarnych i karmiących piersią.
Przedwczesne przedporodowe pęknięcie błon płodowych (PPROM) i w konsekwencji poród przedwczesny (PTB) są poważnymi powikłaniami w ciąży. Infekcja wewnątrzmaciczna jest główną przyczyną wystąpienia obu tych powikłań. Zapalenie kosmówki i owodni, tj. błon płodowych i łożyska, zapalenie śluzówki i mięśniówki macicy w połogu, posocznica i zgon okołoporodowy są możliwymi konsekwencjami tego procesu. Z uwagi na wiele zmiennych w przebiegu ciąży i nowe technologie w perinatologii diagnostyka, postępowanie i leczenie pacjentek z tym powikłaniem są wciąż kontrowersyjne. Dlatego tak istotna jest szybka, wiarygodna i łatwa do przeprowadzenia metoda diagnostyki tego powikłania.
Suplementacja witamin jest zalecana kobietom planującym ciążę i będącym w ciąży celem prawidłowego rozwoju płodu i zmniejszenia częstości powikłań, tj. poronienie, poród przedwczesny, opóźnienie wzrastania wewnątrzmacicznego płodu czy preeklampsja. Obecnie wiele kontrowersji budzi stosowanie przez kobiety ciężarne czynników o wysokim potencjale metylacyjnym, co z jednej strony może korzystnie oddziaływać na przebieg ciąży i rozwój płodu, a z drugiej rodzi obawy o potencjalnie możliwy szkodliwy wpływ na zdrowie potomstwa.
Waginoza bakteryjna jest najczęstszą przyczyną infekcji dróg rodnych (w 30–40% przypadków). Jest definiowana jako dysbioza, zaburzenie homeostazy mikrobiomu pochwy polegające na zmniejszeniu ilości pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus spp. i kolonizacji Gram-ujemnymi zmiennymi bakteriami o charakterze względnych beztlenowców, głównie z gatunku Gardnerella vaginalis i Atopobium vaginae. Z uwagi na występującą powszechnie pierwotną i wtórną lekooporność na leki uznawane obecnie za terapie standardowe oraz brak ich destrukcyjnego działania na bakteryjny biofilm, co jest przyczyną częstych nawrotów infekcji, coraz częściej stosuje się terapie alternatywne jako leczenie pierwszego rzutu. Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki badania klinicznego porównującego skuteczność i bezpieczeństwo leczenia waginozy bakteryjnej u kobiet za pomocą chlorku dekwaliniowego i złożonego preparatu nifuratel – nystatyna w terapii miejscowej.
Infekcje pochwy są najczęstszą przyczyną porad udzielanych kobietom w opiece ambulatoryjnej. Rozpoznanie czynników etiologicznych, szczególnie w infekcjach mieszanych obejmujących waginozę bakteryjną, kandydozę sromu i pochwy, tlenowe zapalenie pochwy i rzęsistkowicę, jest na ogół mało precyzyjne, bazujące głównie na identyfikacji schorzenia, które jest kombinacją objawów i obrazu klinicznego w badaniu przedmiotowym. W ostatnich latach obserwujemy rosnącą częstość nawracających infekcji pochwy, głównie z powodu pierwotnej i wtórnej lekooporności patogenów na standardowe terapie. Dlatego istotnym jest, szczególnie w przypadkach infekcji mieszanych, stosowanie leków o szerokim spektrum działania. Celem niniejszej prezentacji jest ocena efektów leczenia kilku pacjentek z rozpoznaną mieszaną infekcją pochwy za pomocą dopochwowego preparatu złożonego z nifuratelu i nystatyny. W konkluzji tego badania obserwacyjnego należy stwierdzić, że kombinacja nifuratelu z nystatyną jest potencjalnie dobrą opcją do leczenia mieszanych infekcji pochwy.
Specyficzne dermatozy ciążowe to heterogenna grupa chorób skóry, których dominującym objawem jest przewlekły świąd prowadzący do potrzeby pocierania, drapania, co często powoduje powstawanie przeczosów i wtórne zakażenia bakteryjne i grzybicze. Charakterystyka kliniczna, w szczególności morfologia i lokalizacja zmian skórnych, okres ciąży w chwili wystąpienia objawów, dzietność oraz szczegółowy wywiad dotyczący przebiegu poprzednich ciąż są kluczem do postawienia prawidłowego rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Zastosowanie w terapii miejscowej złożonego preparatu natamycyny z neomycyną i hydrokortyzonem jest skuteczną opcją terapeutyczną w leczeniu atopowych zmian skórnych powikłanych stanem zapalnym w przebiegu mieszanego zakażenia bakteryjnego i/lub grzybiczego.