Obecne możliwości leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza

Niedokrwistość dotyczy ok. jednej trzeciej światowej populacji i jest wiodącą przyczyną śmierci wśród dotkniętych nią pacjentów. Jedną z jej głównych przyczyn jest niedobór żelaza (NŻ). W krajach rozwiniętych niedokrwistość z niedoboru żelaza (NNŻ) występuje u 2–5% dorosłych mężczyzn i kobiet w wieku pomenopauzalnym. W naszej strefie geograficznej dotyka ona ok. 10% kobiet i ok. 4% mężczyzn [1, 2]. Generalizując: u kobiet w wieku premenopauzalnym NNŻ jest spowodowana przede wszystkim utratą krwi w czasie miesiączki oraz wzmożonym zapotrzebowaniem na żelazo w czasie ciąży i laktacji. Natomiast u dorosłych mężczyzn i kobiet w wieku pomenopauzalnym główna przyczyna to przewlekłe krwawienia z przewodu pokarmowego [3]. 
W 2021 r. British Society of Gastroenterology (BSG) opublikowało nowe wytyczne dotyczące postępowania u osób z NNŻ [4]. Ponieważ zawarte w tym artykule wytyczne w sposób kompleksowy przedstawiają wiedzę na temat istoty, objawów, diagnostyki i leczenia NNŻ, zostały one podsumowane w artykule opublikowanym w 2022 r. w Medycynie Praktycznej [5]. Wyraźnie podkreślono w nim, że NNŻ przestała być głównym przedmiotem zainteresowania hematologów, którzy skupili się na hematoonkologii, ale dotyczy w dużym stopniu gastroenterologów, a także nadal ginekologów i położników oraz nefrologów, pulmonologów i oczywiście lekarzy podstawowej opieki medycznej. Spowodowało to, że wielu specjalistów zajmuje się problemem NNŻ, a brakowało spójnych i kompleksowych wytycznych, które znalazły się w cytowanych powyżej artykułach [4, 5].

Przyczyny i objawy niedokrwistości

Do NŻ i NNŻ dochodzi na skutek przewlekłej utraty krwi (na podstawie [4]):

• z przewodu pokarmowego – w przebiegu choroby nowotworowej, głównie raka jelita grubego, zapaleń i choroby wrzodowej, obecności malformacji naczyniowych oraz pasożytów (tęgoryjec dwunastniczy),
• z układu moczowo-płciowego – krwiomocz, krwawienia i nowotwory dróg rodnych,
• z dróg oddechowych – krwawienia z nosa i dróg oddechowych, krwioplucie.
   

Do niedoboru żelaza i niedokrwistości z niedoboru żelaza doprowadzają również zespoły złego wchłaniania na skutek (na podstawie [4]):

• hipochlorhydrii obecnej w zanikowym zapaleniu błony śluzowej żołądka, infekcji Helicobacter pylori, po gastrektomii i w wyniku stosowania inhibitorów pompy protonowej,
• chelatacji jonów żelaza podczas przyjmowania go łącznie z herbatą, kawą, jonami wapnia (produkty mleczne), flawonoidami zawartymi w owocach (jagodowych, cytrusowych, jabłkach, winogronach), warzywach (takich jak cebula, papryka, pomidory, brokuły), zielonej herbacie, kakao, gorzkiej czekoladzie i czerwonym winie. Do chelatowania żelaza dochodzi również podczas łączenia go z fitynianami obecnymi w ziarnach zbóż i roślin strączkowych oraz w orzechach, 
• enteropatii, do któ...