Wprowadzenie. Foliany i cholina są kluczowymi składnikami odżywczymi, odgrywającymi zasadniczą rolę w rozwoju płodu, szczególnie w kontekście prewencji wad cewy nerwowej (NTDs) i optymalizacji funkcji poznawczych. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie aktualnych rekomendacji dotyczących suplementacji aktywnymi folianami i choliną w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym, z uwzględnieniem stanowisk wiodących towarzystw naukowych.
Metody. Dokonano przeglądu literatury naukowej, analizując wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), jak również publikacje dotyczące metabolizmu folianów i choliny oraz ich wpływu na rozwój płodu.
Wyniki. Suplementacja folianami, zwłaszcza w postaci aktywnego 5-metylotetrahydrofolianu (5-MTHF), jest powszechnie zalecana w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym ze względu na jej udowodniony wpływ na zmniejszenie ryzyka NTDs. Cholina, niezbędna do syntezy fosfatydylocholiny i acetylocholiny, odgrywa istotną rolę w rozwoju mózgu płodu. Niedobory choliny są powszechne w populacji kobiet w wieku rozrodczym, co może negatywnie wpływać na rozwój poznawczy dziecka. Wnioski. Odpowiednia podaż aktywnych folianów i choliny w okresie przedkoncepcyjnym i ciążowym jest kluczowa dla zapewnienia prawidłowego rozwoju płodu. Klinicyści powinni uwzględniać indywidualne potrzeby pacjentek, w tym obecność polimorfizmów genu MTHFR, przy doborze odpowiednich preparatów i dawek suplementacyjnych.
Autor: Aleksandra Krupa
mgr, Zakład Seksuologii, Katedra Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Zakażenia pochwy u kobiet w okresie postmenopauzalnym stanowią rosnące wyzwanie kliniczne i społeczne, wynikające z fizjologicznych zmian związanych z niedoborem estrogenów. Spadek stężenia hormonów prowadzi do atrofii błony śluzowej pochwy, zaburzeń mikrobioty oraz wzrostu pH, co sprzyja kolonizacji przez bakterie beztlenowe, grzyby i pierwotniaki. W konsekwencji obserwuje się wzrost częstości infekcji nawrotowych oraz nasilenie objawów zespołu genitourinaryjnego menopauzy (GSM), takich jak suchość, pieczenie, dyspareunia czy zakażenia układu moczowego.
Rozejście się spojenia łonowego (PSD – pubic symphysis diastasis) to rzadkie powikłanie okresu okołoporodowego, charakteryzujące się nadmiernym oddzieleniem gałęzi kości łonowych powyżej 10 mm. Stan ten najczęściej występuje w wyniku trudnego porodu siłami natury, ale może także pojawić się po cięciu cesarskim. Kluczowe czynniki ryzyka obejmują makrosomię płodu, dystocję barkową, ciążę mnogą, stosowanie narzędzi położniczych oraz zwiększone uwodnienie chrząstki i rozluźnienie więzadeł pod wpływem hormonów ciążowych, takich jak relaksyna i progesteron.
Obecnie odnotowuje się rosnącą liczbę kobiet decydujących się na posiadanie potomstwa po ukończeniu 35. roku życia, a nowotwory ginekologiczne dotykają znaczną populację pacjentek w wieku rozrodczym, które chcą zachować płodność na poczet przyszłej możliwości rodzenia dzieci. W rezultacie zapewnienie leczenia zachowującego płodność dla kobiet z rakiem żeńskiego układu rozrodczego stało się istotnym elementem opieki w tej populacji chorych. Pomimo wielu wyzwań możliwe jest zachowanie funkcji rozrodczych u kobiet z nowotworami ginekologicznymi bez narażania życia pacjentek. W rezultacie dla dziewcząt i kobiet, które chcą zachować płodność, kluczowe znaczenie ma zindywidualizowane podejście multidyscyplinarne i terminowe skierowanie do specjalisty do spraw rozrodu. W niniejszym opracowaniu zaprezentowano czynniki wpływające na płodność w chorobach onkologicznych, a także proponowane strategie zachowania płodności w przypadku zachorowania na raka szyjki macicy, raka jajników, jak również raka endometrium.
Stosowanie nowoczesnych metod antykoncepcyjnych nierozerwalnie łączy się ze zmianą wzorca krwawień, która zwykle ma charakter przejściowy, jest jednak osobniczo zmienna. W przypadku przedłużania się dolegliwości zawsze należy poszukać innych przyczyn krwawienia. Wybór najlepszej metody antykoncepcji bywa niekiedy poważnym wyzwaniem dla lekarza ginekologa. Wymaga doświadczenia oraz dobrej współpracy lekarz–pacjent. Zapewnienie konkretnych i rzetelnych informacji przed zastosowaniem antykoncepcji hormonalnej może zwiększyć stopień jej akceptacji oraz kontynuację stosowania, a tym samym lepszą skuteczność działania antykoncepcyjnego.
Niedoczynność tarczycy to choroba, która występuje najczęściej jako skutek przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczowego. W początkowym stadium schorzenie może dawać łagodne i mało charakterystyczne objawy. W miarę postępu najczęściej występującymi objawami są zmęczenie/senność, zaburzenia pamięci/koncentracji, spowolnienie psychoruchowe, przyrost masy ciała, a także uczucie ciągłego chłodu.
Menopauzą określamy ostateczne ustanie miesiączkowania w wyniku nieodwracalnej utraty aktywności pęcherzykowej jajników. Grupa populacyjna kobiet po 46. r.ż., znajdująca się w okresie okołomenopauzalnym lub menopauzalnym stanowi w Polsce grupę ok. 7 mln. W dalszym ciągu w społeczeństwie przekazywany jest pogląd o groźnych dla zdrowia działaniach niepożądanych leczenia HTM. W ostatnich latach przeprowadzono więc szereg badań obalających te teorie, a ponadto wykazujących pozytywne skutki zastosowania hormonalnej terapii menopauzalnej (HTM). Istnieje szereg korzyści stosowania terapii transdermalnej, w porównaniu do terapii doustnej. Podanie transdermalne charakteryzuje się skutecznością, dobrą tolerancją, wygodnym i bezbolesnym podaniem leku, niższym ryzykiem wystąpienia choroby zatorowo-zakrzepowej i korzystnym stosunkiem estradiol : estron. Przykładem tej formy podania jest preparat Lenzetto.
W związku ze stałym rozwojem pandemii COVID-19 kraje na całym świecie zostały zmuszone do wprowadzenia szeregu restrykcji związanych z zapewnieniem najwyższej jakości opieki nad kobietami ciężarnymi oraz kobietami w okresie okołoporodowym. Stan obecnej wiedzy klinicznej nie przedstawia znaczących różnic w objawach klinicznych czy przebiegu choroby w grupie pacjentek ciężarnych w stosunku do populacji ogólnej kobiet i w podobnym wieku. Można wysnuć przypuszczenia, iż rutynowe badania ciężarnych przed planowaną hospitalizacją wydają się zasadne ze względu na duży odsetek asymptomatyczności ciężarnych z infekcją SARS-CoV-2. Na podstawie aktualnych badań pacjentki z potwierdzonym COVID-19 możemy zaliczyć do grupy ryzyka wystąpienia w przebiegu ciąży porodu przedwczesnego, PROM czy zagrażającej infekcji wewnątrzmacicznej.
Atrofia pochwy (zanikowe zapalenie pochwy, ZZP) oraz uderzenia gorąca należą do głównych dolegliwości występujących u kobiet po menopauzie. Dystrofia pochwy stopniowo wpływa na zmniejszanie się objętości tkanek, co zaburza odżywianie komórek okolic narządów intymnych, w konsekwencji prowadząc do poważnych zmian zwyrodnieniowych. Dystrofia pochwy najczęściej dotyka kobiet po okresie menopauzalnym i jest przyczyną rozwijającego się w jej następstwie atroficznego zapalenia pochwy. Dystrofia pochwy, a w jej konsekwencji atrofia, są bezpośrednio związane z obniżeniem się syntezy estrogenów w organizmie. Współczesne osiągnięcia medycyny dają kobietom możliwość wyboru pomiędzy mniej i bardziej inwazyjnymi metodami poprawy zdrowia intymnego oraz jakości życia.
Obecnie niedokrwistość jest uważana za problem ogólnoświatowy, który według danych WHO dotyczy ponad 1,6 mld ludzi. Niedokrwistość jako stan patologiczny dotyczy znacznej części populacji, włączając w to pacjentki gabinetów ginekologiczno-położniczych. Jako najczęstszą przyczynę jej występowania opisuje się niedobór żelaza, którego zaburzony poziom negatywnie wpływa na funkcjonowanie, a także proces rekonwalescencji. Niedobór żelaza w trakcie ciąży obciąża nie tylko organizm pacjentki, ale także rozwijający się zarodek i płód. Dogodne warunki leczenia nie powinny determinować braku profilaktyki, dlatego powinno się zwiększyć nacisk na edukację kobiet w tym zakresie. Skuteczne metody diagnostyczne powinny być wdrażane w okresie przedkoncepcyjnym, tak aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niedoborów w ciąży, tym samym częściowo warunkując jej prawidłowy przebieg i rozwój. Postępowanie przy niedokrwistości prowadzone przez lekarzy powinno zostać przemodelowane na bardziej holistyczne, tak aby w pełni wykorzystać możliwości diagnostyczne i terapeutyczne, dostosowane indywidualnie do potrzeb i stanu pacjentki.
Grzybice skóry i błon śluzowych to choroby zakaźne wywoływane przez drobnoustroje z grupy grzybów chorobotwórczych. Należą one do najczęstszych powodów wizyty u dermatologa. W Polsce choroby grzybicze stanowią przede wszystkim problem epidemiologiczny, ale także społeczny, ze względu na zaburzoną estetykę wyglądu chorobowo zmienionej skóry oraz stygmatyzowanie grzybicy jako choroby wynikającej z braku higieny, podczas gdy to właśnie wyjałowienie skóry detergentami i wodą sprzyja zaburzeniom mechanizmów obronnych organizmu, ułatwiając grzybom penetrację naskórka, skóry bądź błon śluzowych.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego (premenstrual syndrome – PMS) jest zaburzeniem ponadkulturowym i obejmuje kobiety wszystkich ras, bez względu na status społeczno-ekonomiczny. Z dotychczasowych badań wynika, że PMS pojawia się u kobiet w wieku reprodukcyjnym, u których występują cykle owulacyjne. Najbardziej nasilone objawy PMS obserwuje się u kobiet w wieku 25–35 lat. Statystyki medyczne mówią, że 70–90% kobiet doświadcza powtarzających się dolegliwości związanych z cyklem miesiączkowym, a u 20–40% dolegliwości te powodują w mniejszym lub większym stopniu czasowe ograniczenie aktywności umysłowej i fizycznej.