Niehormonalne metody leczenia objawów menopauzy i zaburzeń snu – porównanie oczyszczonych wyciągów z pyłku kwiatowego i izoflawonów sojowych

Okres menopauzalny charakteryzuje się obniżoną jakością życia z powodu wielu objawów wynikających z niedoboru estrogenów, czyli hipoestrogenizmu. U ponad połowy kobiet po menopauzie poza uderzeniami gorąca i nocnymi potami występują też zaburzenia snu [1, 2], które w istotnym stopniu pogarszają jakość życia. Terapią pierwszego rzutu jest zwykle menopauzalna terapia hormonalna (MTH) [3, 4], jednak u części kobiet występują przeciwwskazania do MTH lub działania niepożądane z nią związane, a niektóre pacjentki nie przestrzegają zaleceń terapeutycznych [4] lub po prostu odmawiają przyjmowania MTH [5], preferując „naturalne” metody łagodzenia objawów menopauzy [6].
Środki pochodzenia naturalnego, tzw. nutraceutyki, wprowadzono niedawno jako alternatywne leki stosowane w celu łagodzenia zaburzeń związanych z menopauzą. Kobiety w okresie około- i pomenopauzalnym bardzo często stosują suplementy diety [7, 8], ponieważ mogą one łagodzić objawy naczynioruchowe, co potwierdzają coraz liczniejsze dowody. Brakuje jednak wiarygodnych danych dotyczących bezpieczeństwa tych preparatów. 
Kobiety w wieku menopauzalnym najczęściej stosują izoflawony sojowe (IS) i choć wykazano ich skuteczność w łagodzeniu objawów naczynioruchowych poprzez modulację aktywności beta-estrogenu (estradiolu), jest dostępnych niewiele danych oceniających ich wpływ na zaburzenia snu [9–11]. Niedawno wprowadzono nowy suplement diety dla kobiet w okresie menopauzy, zawierający wyciągi z pyłku kwiatowego, wyciągi ze słupków i witaminę E.
Wstępne dane [12] wykazały pewną jego skuteczność w łagodzeniu zaburzeń snu ze względu na możliwy centralny wpływ na modulację szlaków serotoninergicznych uczestniczących w regulacji snu [13–15], wykluczono jednak jakiekolwiek działanie estrogenowe [16]. Do tej pory tylko w trzech badaniach [17–19]
oceniano jego wpływ na objawy naczynioruchowe u kobiet po menopauzie, w żadnym z nich nie wykazano jednak różnic w porównaniu z innymi metodami leczenia, takimi jak izoflawony sojowe.
Celem przedstawionego badania obserwacyjnego było porównanie krótkoterminowego wpływu dwóch terapii niehormonalnych (suplementu ziołowego składającego się z oczyszczonych wyciągów z pyłku i izoflawonów sojowych) na zaburzenia menopauzy, w szczególności na zaburzenia snu.

Materiał i metody

Przeprowadzono sześciomiesięczne prospektywne badanie obserwacyjne obejmujące zdrowe kobiety po menopauzie, skarżące się na objawy naczynioruchowe i zaburzenia snu, objęte specjalistyczną opieką ambulatoryjną w ramach Uniwersytetu Campania „Luigi Vanvitelli”. Nasilenie objawów oceniano na początku badania i co trzy miesiące w sposób przedstawiony we wcześniejszej publikacji [20]: 

• liczba uderzeń gorąca w ciągu doby odnotowywana w samodzielnie prowadzonym dzienniczku; 
• nasilenie objawów naczynioruchowych według Indeksu Kuppermana na podstawie samodzielnie wypełnianego kwestionariusza oceniającego częstość i subiektywne nasilenie 11 objawów naczynioruchowych (uderzenia gorąca, bezsenność, drażliwość, pocenie się, bóle mięśniowo-szkieletowe, ból głowy, kołatanie serca, zmęczenie, parestezje). Objawy oceniano jako łagodne (ocena 15–20), umiarkowane (20–35) lub ciężkie (>35). Liczbę i nasilenie uderzeń gorąca odnotowano w samodzielnie wypełnianym dzienniczku (0 = brak; 1 = łagodne; 2 = umiarkowane; 3 = ciężkie; 4 = bardzo ciężkie); 
• ocena zaburzeń snu na podstawie kwestionariusza PSQI, w któr...