Niedokrwistość w ciąży jest powszechnym problemem zdrowotnym. Podczas gdy niedokrwistość związana z rozrzedzeniem krwi, jest częścią fizjologii prawidłowej ciąży, tak niedokrwistość z niedoboru żelaza może mieć poważne niekorzystne konsekwencje zdrowotne dla matki i dziecka. Dlatego ważne jest, aby odróżnić niedokrwistość z niedoboru żelaza od anemii fizjologicznej, a także zidentyfikować inne rzadsze przyczyny niedokrwistości, które mogą wymagać leczenia. W niniejszym artykule najpierw omówione zostaną konsekwencje niedoboru żelaza dla dobrostanu matki i wzrostu płodu. Mocne dowody wskazują, że niedobór tego pierwiastka w pierwszym trymestrze ciąży powoduje znaczne zmniejszenie wzrostu płodu, podczas gdy niedokrwistość z niedoboru żelaza w drugim i trzecim trymestrze ma mniejszy wpływ na wzrost płodu.
Autor: Violetta Skrzypulec-Plinta
prof. dr hab. n. med.; ginekolożka, endokrynolożka, seksuolożka Pracownik Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, wieloletnia Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety, dwukrotnie obejmowała funkcję Dziekana Wydziału Nauk o Zdrowiu, wspomagając w procesie kształcenia i zdobywania umiejętności pielęgniarki, położne oraz fizjoterapeutów. Prorektor ds. rozwoju i promocji tejże Uczelni w latach 2016 - 2020. W pracy klinicznej swoją pasję zawodową skupia przede wszystkim na problemach niepłodności i towarzyszącym jej zaburzeniom endokrynologicznym, zespołu policystycznych jajników, ginekologii dziecięcej i dziewczęcej oraz menopauzy. Swoje zainteresowania rozwija w dziedzinie ginekologii estetycznej. Profesor Skrzypulec-Plinta została wyróżniona licznymi nagrodami m.in. Hipokrates 2015 oraz odznaczeniem „Lekarz – przyjaciel kobiet”, przyznanym przez pacjentki. Jest również laureatką nagrody za szczególny wkład w interdyscyplinarny rozwój nauki o seksuologii, przyznanej przez PTG. W marcu 2023 roku redakcja Rynku Zdrowia po raz pierwszy przyznała nagrody w rankingu Kobieta Rynku Zdrowia - Profesor Skrzypulec-Plinta znalazła się w gronie 50 najbardziej wpływowych kobiet w ochronie zdrowia w Polsce, w roku 2025 powtórzyła ten sukces. Przez całe “życie medyczne” związana z problemami kobiet, walczy o profilaktykę w medycynie oraz rzetelną edukację zdrowotną i seksualną.
Zapalenie drożdżakowe pochwy i sromu (vulvovaginal candidiasis – VVC) stanowi jedną z najczęstszych chorób wymagających interwencji ginekologa. Trwają poszukiwania optymalnego narzędzia diagnostycznego oraz schematu terapeutycznego, który poza wysoką skutecznością byłby wygodny dla pacjentek. Natamycyna jest antybiotykiem polienowym od dawna stosowanym w leczeniu kandydozy. Pacjentki zakażone Candida są często leczone różnymi lekami przeciwgrzybiczymi, takimi jak fluonazol, amfoterycyna B, natamycyna. Co więcej, wczesne wykrywanie i specjacja czynników grzybowych będzie odgrywać kluczową rolę w podawaniu odpowiednich leków przeciwgrzybiczych. Wiele nowoczesnych technologii jest stosowanych w celu uzyskania dokładnych wyników i szybkiego wykrywania szczepów. Jednak podczas długotrwałego stosowania tych leków wiele patogenów staje się opornych. W związku z tym uważa się, że kombinacja dwóch lub więcej leków przeciwgrzybiczych jest alternatywą dla rosnącej oporności na leki.
Doustna antykoncepcja dwuskładnikowa to najpopularniejsza hormonalna metoda regulacji płodności. Ponad 50 lat doświadczeń zaowocowało redukcją działań niepożądanych i możliwością indywidualizacji terapii. Niskodawkowa antykoncepcja z lewonorgestrelem charakteryzuje się niewielkim ryzykiem powikłań zakrzepowo-zatorowych, wysoką skutecznością działania i szeregiem korzyści pozaantykoncepcyjnych. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego może być stosowana również u kobiet z cukrzycą.
Hormonalna terapia menopauzalna (HTM) jest formą leczenia polegającą na zmniejszeniu dolegliwości związanych z niedoborem estrogenów. Stosowana jest w wielu przypadkach: u kobiet w fizjologicznym okresie okołomenopauzalnym, u kobiet z menopauzą wywołaną chirurgicznie, u dziewcząt z zespołem Turnera, u kobiet z przedwczesnym wygasaniem funkcji jajników czy podczas leczenia wtórnego braku miesiączki pochodzenia podwzgórzowego. Hormonalna terapia menopauzalna dostępna jest w wielu formach: doustnej, dopochwowej, w formie kremu, żelu i aerozolu.
Liszaj twardzinowy sromu (vulvar lichen sclerosus) jest chorobą o nie w pełni poznanej etiologii manifestującej się przewlekłym stanem zapalnym. Często przebiega bezobjawowo, jednak wśród charakterystycznych objawów należy zwrócić uwagę na występujące skórne porcelanowobiałe zmiany grudkowe. W leczeniu aplikuje się głównie glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego, jednak można wprowadzić różne alternatywny dla tej terapii. Szczególną uwagę należy zwrócić na szybką diagnozę oraz zastosowanie odpowiedniego leczenia pacjentek objętych tym schorzeniem. Pozwala to zapobiegać konsekwencjom, jakie niesie ze sobą ta choroba.
Suchość pochwy to istotny problem, który dotyczy wielu kobiet. Przyczyny tej przypadłości są różnorodne, mogą dotyczyć zaburzeń gospodarki hormonalnej w okresie okołomenopauzalnym, czy być wynikiem wielu chorób, a nawet skutkiem stosowania niektórych leków. Odpowiednie nawilżenie pochwy ma duże znaczenie dla utrzymania satysfakcjonującego życia seksualnego. Leczenie często może się ograniczyć do bezpiecznych globulek dopochwowych zawierających kwas hialuronowy, który stał się nową alternatywą dla menopauzalnej terapii hormonalnej.
Terminem „menopauza” określa się ostatnią miesiączkę w życiu kobiety. Zjawisko to jest spowodowane fizjologicznym wygaśnięciem funkcji jajników. Wkroczenie w okres menopauzalny to bardzo ważne wydarzenie w życiu każdej kobiety wiążące się zarówno z przejściem do następnego etapu życia, jak i szeregiem zmian. Średni wiek wystąpienia menopauzy w Polsce wynosi 50 lat. Objawy wypadowe występują u 40% kobiet tuż przed menopauzą i u 80% kobiet tuż po menopauzie. Zalicza się do nich uderzenia gorąca, nocne poty, zaburzenia rytmu snu i czuwania, zaburzenia akcji serca o charakterze kołatania, bole i zawroty głowy, zmienność nastroju, trudność w koncentracji, osłabienie pamięci, depresję.
Zespół bólowy miednicy mniejszej dotyka 8,5–15% kobiet w każdym wieku, sięgając aż 12% pa- cjentek w wieku rozrodczym. Jest on definiowany jako niezwiązany z cyklem, przewlekły ból lokalizujący się w miednicy mniejszej, utrzymujący się co najmniej 6 miesięcy, mający charakter niemalże ciągły i nie odpowiadający na tradycyjne leczenie. Jego etiologia najczęściej nie jest znana, a przyczyny jego występowania mogą być złożone. Na powstawanie zespołu bólowego miednicy mniejszej mogą mieć wpływ zaburzenia ginekologiczne, urologiczne, mięśniowo-szkieletowe, neurologiczne i psychosomatyczne. Podstawą diagnostyki jest badanie fizykalne oraz dokładny wywiad, a leczenie powinno mieć charakter wielokierunkowy.
Zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej (chronic pelvic pain syndrome – CPP) to jeden z najczęstszych zespołów objawów zgłaszanych przez pacjentki podczas wizyt u ginekologa. Celem badania była ocena skuteczności oraz tolerancji terapii doodbytniczym preparatem Distreptaza® zawierającym streptokinazę i streptodornazę w celu złagodzenia dolegliwości bólowych miednicy mniejszej u chorych z idiopatyczną postacią CPP. Stwierdzono, że 10-dniowa terapia lekiem Distreptaza® powoduje znamienną poprawę w zakresie nasilenia bólów miednicy mniejszej, a korzystny efekt terapii utrzymuje się przez co najmniej miesiąc po jej zakończeniu. Ponadto zaobserwowano, że terapia lekiem Distreptaza® charakteryzuje się korzystnym profilem tolerancji i wysokim poziomem satysfakcji pacjentek z efektów leczenia. Autorzy tego badania wnioskują, że należy rozważyć zastosowanie leku Distreptaza® w terapii lub koterapii CPP.
Niedokrwistości są bardzo powszechnym stanem występującym u ludzi w każdym wieku. Na najczęściej występującą odmianę niedokrwistości spowodowaną niedoborem żelaza najbardziej narażone są kobiety ciężarne, których zapotrzebowanie na ten pierwiastek znacznie wzrasta. Jego niedobory w okresie ciąży mogą wiązać się z bardzo poważnymi skutkami, takimi jak nieprawidłowa organogeneza lub nawet obumarcie płodu. Szczególnym zainteresowaniem cieszy się więc suplementacja żelaza u kobiet planujących ciążę oraz ciężarnych.
Infekcje układu moczowo-płciowego są najczęstszą przyczyną wizyt w poradni ginekologicznej. Prawidłowa liczebność kolonii bakterii z rodzaju Lactobacillus spp. odpowiada za utrzymanie równowagi ekosystemu pochwy. W mikroflorze pochwy stwierdza się zarówno bakterie beztlenowe i tlenowe, a równowaga pomiędzy liczbą kolonii bakterii gwarantuje prawidłowy ekosystem pochwy. Zastosowanie probiotyków w leczeniu infekcji układu moczowo-płciowego wymaga indywidualizacji terapii, ze względu na odrębność składu mikroflory pochwy każdej kobiety, zamieszkujących różne szerokości geograficzne. Właściwy wybór probiotyków powinien stanowić pierwszy i kluczowy krok w leczeniu infekcji dróg rodnych.
Sfera intymności i seksualności człowieka jest bardzo ważną częścią życia. Kreuje ona ludzką psychikę, fizyczność oraz emocje. Zadowolenie z życia małżeńskiego czy partnerskiego oraz udane kontakty seksualne są dla wielu ludzi wyznacznikiem stabilizacji i satysfakcji życiowej. Stanowią także płaszczyznę regulacji kontaktów interpersonalnych. Ciąża, poród oraz połóg stanowią szczególny i ważny etap w życiu kobiety, w istotny sposób wpływający na rodzaj i formę przeżywania kontaktów intymnych.