Antykoncepcja – jaką wybrać i zaproponować kobiecie w zależności od potrzeb i wieku

Antykoncepcja, umożliwiając realne działanie w zakresie zdrowia seksualnego, regulacji poczęć i planowania rodziny, jest jednym z istotniejszych dobrodziejstw współczesnej medycyny. Istnieje wiele metod antykoncepcyjnych. Dobór odpowiedniej metody z uwzględnieniem wieku, stanu zdrowia, planów prokreacyjnych i preferencji pacjentki jest ważnym elementem codziennej pracy lekarza położnika-ginekologa. 
Pacjentki zgłaszające się do gabinetów lekarskich w celu poszukiwania porady antykoncepcyjnej zwykle oczekują rozwiązań o wysokiej skuteczności. Do takich należą preparaty hormonalne, zarówno estrogenowo-progestagenowe, jak i zawierające sam progestagen. Najniższym wskaźnikiem Pearla charakteryzują się metody długoterminowe, w których ryzyko nieprawidłowego stosowania przez pacjentkę zostaje zminimalizowane [1]. Dodatkowo metody hormonalne wykazują szereg pozaantykoncepcyjnych korzyści zdrowotnych, takich jak obniżenie ryzyka raka endometrium i jajnika, mięśniaków macicy, zaburzeń miesiączkowania czy anemii, a także ograniczenie zmian trądzikowych czy hirsutyzmu. Antykoncepcja hormonalna jest więc rozwiązaniem z wyboru u znacznej części pacjentek [1].
Zanim wdroży się dwuskładnikowe preparaty hormonalne, należy skrupulatnie zebrać wywiad lekarski i upewnić się, że pacjentka nie ma przeciwwskazań do ogólnoustrojowego stosowania estrogenów. Należą do nich: ciąża, niezdiagnozowane dotychczas nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, nowotwory estrogenozależne, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) i zaburzenia układu krzepnięcia, choroba niedokrwienna i wady serca, niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, przebyty udar niedokrwienny mózgu, choroby wątroby, migreny z objawami neurologicznymi, długotrwałe unieruchomienie oraz palenie tytoniu w wieku >35 lat [2]. U takich pacjentek optymalnym rozwiązaniem antykoncepcyjnym może być preparat zawierający sam progestagen. Jest to skuteczna metoda, która wykazuje pozaantykoncepcyjne korzyści w postaci zmniejszenia dolegliwości bólowych związanych z miesiączką i endometriozą [3]. Brak komponenty estrogenowej wiąże się jednak z niestabilnością endometrium, co skutkuje częstszym występowaniem nieplanowanych krwawień macicznych [4]. Do nielicznych przeciwwskazań do stosowania progestagenów należą: rak piersi (zachorowanie obecne lub <5 lat od remisji), zaawansowana marskość lub nowotwór złośliwy wątroby oraz krwawienie z pochwy o niewyjaśnionej etiologii [1–3].
Konieczne jest poinformowanie pacjentki o możliwych działaniach niepożądanych antykoncepcji farmakologicznej. Dotyczy to nie tylko rzadkich, ale potencjalnie zagrażających życiu powikłań, jak żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. Warto zachęcać kobiety do zgłaszania pozornie błahych skutków ubocznych, które w perspektywie długoterminowej powodują obniżenie jakości życia. Umożliwi to optymalizację terapii w czasie kolejnych wizyt i zmniejszy ryzyko zniechęcenia się pacjentki i odstawienia antykoncepcji hormonalnej na rzecz mniej skutecznych i kłopotliwych metod. 

Nastolatki i młode kobiety

Większa swoboda seksualna oraz duża możliwość edukacji i rozwoju zawodowego kobiet we współczesnej Europie powodują, że antykoncepcja jest szcze...