Menopauza, definiowana jako 12 miesięcy bez krwawienia miesiączkowego, niesie ze sobą różne wyzwania ze względu na spadający poziom estrogenu, w tym uderzenia gorąca, nocne poty i objawy ze strony układu moczowo-płciowego. Podczas gdy hormonalna terapia zastępcza (hormone replacement therapy – HRT) jest powszechnie stosowana w celu leczenia tych objawów, obawy dotyczące jej bezpieczeństwa doprowadziły do wzrostu zainteresowania fitoestrogenami (phytoestrogens – PE) jako alternatywą. PE, związki roślinne o działaniu podobnym do estrogenu, mogą mieć potencjał w zmniejszaniu uderzeń gorąca i oferowaniu korzyści sercowo-naczyniowych i neuroprotekcyjnych. Jednak ich skuteczność w leczeniu objawów menopauzy pozostaje niepewna. Chociaż działanie PE jest obiecujące, należy je stosować ostrożnie. Potrzebne są dalsze badania, aby zapewnić ich bezpieczne i skuteczne stosowanie.
Autor: Bartosz Basiaga
Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Obecnie jednym z najczęściej występujących schorzeń ginekologicznych jest waginoza bakte- ryjna (BV). Jest ona nieodłącznie związana z nawracającymi zapaleniami pochwy. We współczesnej ginekologii coraz częściej odchodzi się od stosowania antybiotyków na rzecz zastępczych środków antyseptycznych jak m.in. kwas borny czy chlorheksydyna. Mają one na celu zachowanie naturalnej mikrobioty organizmu, wpływającej na utrzymanie prawidłowej homeostazy. Leczenie zakażeń pochwy za pomocą chlorheksydyny oraz kwasu bornego charakteryzuje się nie tylko rzadkim występowaniem skutków ubocznych, ale także mniejszym ryzykiem wzrostu oporności patogenu na leki. Zarówno kwas borny, jak i chlorheksydyna są rekomendowane w przypadku leczenia świądu, zaczerwienień i podrażnień wynikających z często nawracających infekcji grzybiczych i bakteryjnych pochwy.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to jedno z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych. Dotyka 10–15% kobiet w wieku rozrodczym i stanowi jedną z głównych przyczyn niepłodności w krajach wysokorozwiniętych. Ta nieprawidłowość metaboliczna występuje u dużej części kobiet z nadwagą i otyłością. W badaniach stwierdzono znaczne zmniejszenie stężenia mio-inozytolu u kobiet z insulinoopornością w przebiegu zespołu policystycznych jajników na skutek występującej w nim hiperinsulinemii, która odpowiada za zaburzenie metabolizmu tego związku w organizmie. Zasadne zatem wydaje się terapeutyczne unormowanie gospodarki inozytolowej w celu poprawy jakości życia pacjentek cierpiących na PCOS.
Powikłaniem operacji ginekologicznych jest ból o różnym nasileniu i pochodzeniu. W codziennej praktyce należy starannie dobrać lek, który będzie dopasowany do potrzeb pacjentek. W rdzeniu kręgowym i mózgu dochodzi do syntezy i aktywacji różnych układów receptorowych, a także do syntezy różnych związków modyfikujących odczuwanie bólu. W leczeniu bólu zastosowanie mają przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak diklofenak, które działają poprzez hamowanie syntezy prostaglandyn (PG) dzięki blokowaniu enzymów cyklooksygenazy-1 (COX-1) i COX-2 ze względną równoważną siłą.
Bolesne miesiączkowanie często znacznie obniża jakość życia kobiet i stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Może negatywnie wpływać na relacje, wyniki w nauce i pracy zawodowej oraz zajęcia towarzyskie, doprowadzając do pogorszenia samooceny w połączeniu z objawami depresyjnymi i lękowymi. Zazwyczaj bolesne miesiączkowanie dotyka młode kobiety w wieku 20–25 lat, często ustępując po pierwszej ciąży. Mimo licznych badań patomechanizm bolesnego miesiączkowania nie jest do końca poznany. Leczenie bolesnego miesiączkowania ma na celu zahamowania nadprodukcji PG, zmniejszenie napięcia macicy lub zahamowanie odczuwania bólu poprzez bezpośrednie działanie przeciwbólowe.
Regulacja płodności u nastolatków to jeden z najważniejszych problemów XXI w. Wczesne rozpoczęcie aktywności seksualnej niesie ze sobą ryzyko nieplanowanej ciąży oraz zakażenia przenoszonego drogą płciową. Dlatego u nastolatek zaleca się formę podwójnego zabezpieczenia, czyli połączenie prezerwatywy ze skuteczną hormonalną metodą antykoncepcyjną nie tylko w celu zwiększenia ochrony przed zajściem w ciążę, lecz także w celu zapewnienia ochrony przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową. WHO rekomenduje u dziewcząt i młodych kobiet metody antykoncepcji hormonalnej tzw. permanentnej (dwuskładnikowy transdermalny system antykoncepcyjny oraz hormonalny system antykoncepcji dopochwowej) ze względu na wysoką skuteczność antykoncepcyjną. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego idealna antykoncepcja powinna być przede wszystkim bezpieczna i skuteczna, a ponadto odwracalna
i prosta w użyciu, łatwo dostępna oraz tania. Wybór właściwej metody powinien być indywidualnie dostosowany do potrzeb nastolatki i zależy od wielu czynników.
Zdolność do szybkiego przywrócenia integralności uszkodzonej bariery skórnej ma kluczowe znaczenie i jest celem terapii trudno gojących się ran. Niestety, w obecnych czasach wciąż brakuje efektywnych metod leczenia, które mogłyby przyspieszyć sam proces gojenia ran, a także redukować rozległość blizn. Fundamentem staje się zrozumienie fizjologii naprawy oraz patologii opóźnionego w czasie gojenia. Faza zapalna będąca najczęściej punktem rozpoczęcia tego procesu z czasem przechodzi do fazy proliferacji komórkowej. Swoiste przejście między tymi fazami jest najczęściej związane z zaburzeniami gojenia ran. Zatem znalezienie czynników wpływających na to przejście międzyfazowe może stanowić uzasadnienie dla rozwoju terapeutycznego, a tym samym nieść pomoc wszystkim tym lekarzom, którzy w swojej codziennej praktyce borykają się z trudnością leczenia ran pooperacyjnych (i nie tylko) u swoich pacjentów.
Ciąża jest okresem fizjologicznego zwiększenia zapotrzebowania na wiele składników odżywczych. Wzrastająca świadomość pacjentek pozwala na wdrożenie suplementacji ewentualnych niedoborów jeszcze w okresie przed zapłodnieniem. Musimy jednak pamiętać, że nie wszystkie preparaty dostępne na rynku są odpowiednie dla kobiet ciężarnych i muszą być z rozwagą stosowane. Najnowsze wytyczne określają odpowiedni stosunek dostarczanych elementów takich jak żelazo, DHA, witamina D3, jod czy kwas foliowy podczas ciąży. Artykuł ten przybliża najnowsze rekomendacje, które umożliwią dopasowanie odpowiedniej suplementacji. Na jej dobór mają wpływ takie czynniki jak wiek, sytuacja socjoekonomiczna, dieta czy aktywność ruchowa.
Najczęstszą dysbiozą mikrobiomu pochwy definiowaną jako mikrobiom pochwy niezdominowany przez pałeczki kwasu mlekowego jest bakteryjne zapalenie pochwy, czyli beztlenowa dysbioza polibakteryjna. Inne stany dysbiotyczne mające znaczenie dla zdrowia na świecie to mikrobiota pochwy z dużą liczbą paciorkowców, gronkowców lub Enterobacteriaceae, kandydoza pochwy i rzęsistkowica. Wiedza na temat różnych typów dysbiozy i ich związku z obciążeniem chorobami układu moczowo-płciowego i chorobami układu rozrodczego w ostatnich latach wzrosła. Obciążenie bakteryjnym zapaleniem pochwy jest największe. Najczęstszym i najlepiej zbadanym stanem klinicznym charakteryzującym się dysbiozą pochwy jest waginoza bakteryjna (BV), która wiąże się z subklinicznym zapaleniem pochwy. Od dawna rozpoznawane są również schorzenia pochwy związane z klinicznie jawnym stanem zapalnym. Są to m.in. łuszczące się zapalenie pochwy, zanikowe zapalenie pochwy, kandydoza pochwy i rzęsistkowica. Głównym problemem medycznym w leczeniu zapaleń pochwy jest ich nawrót spowodowany m.in. brakiem eliminacji bakterii sprawczych ze względu na ich oporność na antybiotyki, niewłaściwą dawkę leku lub nieodpowiedni czas trwania leczenia. Dlatego ograniczono stosowanie antybiotyków na rzecz nowoczesnych środków antyseptycznych takich jak: bakterie kwasu mlekowego, jony srebra, kwas borny, chlorheksydyna, chlorek dekwaliny, jodopowidon, poliheksametylen biguanidu.