Suplementacja wapnia podczas ciąży i karmienia piersią – co wiemy na początku 2022 r.?

Wapń stanowi 1,5–2% całkowitej masy ciała i jest ważnym składnikiem mineralnym ludzkiego organizmu. Odpowiednia podaż wapnia jest niezbędna do prawidłowej mineralizacji kośćca i przyczynia się do uzyskania oraz utrzymania optymalnej masy kostnej. Wapń nie tylko jest podstawowym elementem budulcowym tkanki kostnej, ale też odgrywa kluczową rolę w takich mechanizmach homeostazy jak aktywność enzymatyczna, reakcje immunologiczne, krzepnięcie krwi, produkcja insuliny czy przewodnictwo nerwowo-mięśniowe [26]. 
Okres ciąży i laktacji stanowi szczególne wyzwanie dla mechanizmów homeostazy wapniowej kobiety. Do konieczności utrzymania stałego środowiska wapniowego w organizmie matki dochodzą potrzeby rosnącego płodu, a następnie karmionego dziecka [8, 18]. W okresie ciąży i laktacji zapotrzebowanie na wapń wzrasta o mniej więcej 50%. Podczas ciąży wzrost ten jest związany z kalcyfikacją kośćca i zawiązków zębów płodu oraz z koniecznością zapewnienia prawidłowego metabolizmu układu kostnego matki. W okresie od poczęcia do 20. tygodnia ciąży matka dostarcza płodowi ok. 50 mg wapnia. W trzecim trymestrze ciąży ilość ta wzrasta ponad sześciokrotnie. Podczas całej ciąży transfer przezłożyskowy wapnia do płodu osiąga wartość 30 g, co stanowi 2–3% całkowitej zawartości wapnia w organizmie matki. Podstawowe mechanizmy adaptacji organizmu matki do tak wysokiego zapotrzebowania na wapń przez płód to zwiększone wchłanianie tego pierwiastka w przewodzie pokarmowym z jednoczesnym wzrostem jego reabsorpcji zwrotnej w nerkach. Ponieważ mechanizmy te na ogół zabezpieczają duże zapotrzebowanie matki i płodu na wapń, u większości ciężarnych z normalną podażą wapnia w diecie jego dodatkowa suplementacja nie ma wpływu na BMD matki. Natomiast niedobór wapnia w diecie, szczególnie u wieloródek z krótkimi przerwami między ciążami i długim okresem laktacji, może skutkować poporodową osteopenią, a nawet osteoporozą [12–14]. Spożycie wapnia przez ciężarne Polki nie przekracza 50–60% normy [11].
Podczas karmienia piersią matka dostarcza dziecku z mlekiem od 200 do 400 mg wapnia dziennie, jednak w drugim–trzecim miesiącu laktacji dobowe wydzielanie wapnia do mleka może dochodzić nawet do 700–1000 mg. W czasie laktacji trwającej od trzech do sześciu miesięcy ilość wapnia przekazywanego dziecku z mlekiem matki jest większa niż całkowity transfer przezłożyskowy tego pierwiastka w ciąży [1, 15, 21, 22]. 
Zawartość wapnia w mleku kobiecym zwiększa się w czasie pierwszych miesięcy połogu, aby następnie powoli obniżać się po upływie czterech miesięcy karmienia naturalnego. Podstawowym mechanizmem zapewniającym karmiącej kobiecie dostateczną dostępność wapnia jest czasowa...