Jak minimalizować nawroty infekcji pochwy? Czy możliwa jest synergia produktów zawierających chlorek dekwaliniowy, estriol oraz pałeczki kwasu mlekowego?

Chcesz dowiedzieć się więcej? Weź udział III Ogólnopolskiej Konferencji Forum Ginekologii i Położnictwa - innowacje, trendy, kontrowersje!

Infekcje pochwy są jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się pacjentek do ginekologa. Najczęściej identyfikowana jest bakteryjna waginoza (BV), kandydoza pochwy i sromu (VVC), zapalenia pochwy wywołane przez bakterie tlenowe (ang. Aerobic Vaginitis – AV). Przeważającym diagnozowanym rodzajem infekcji jest bakteryjna waginoza i kandydoza [1]. Szacuje się, że nawet do 60% kobiet przeszło co najmniej jeden epizod w życiu, często infekcje mają charakter nawracający, dlatego niezwykle istotne jest zapobieganie nawrotom. Oprócz istotnych elementów profilaktyki tj. higiena osobista, nie używanie wkładek higienicznych czy sypianie bez bielizny, ważne jest odbudowanie naturalnych mechanizmów obronnych flory pochwy [2].

Dopochwowe środki antyseptyczne jako leczenie pierwszego rzutu w infekcjach pochwy

Częstość występowania infekcji pochwy różni się w poszczególnych okresach życia kobiety i jest zależna od aktywności hormonalnej organizmu. W badaniu przeprowadzonym przez Cauci i wsp. na grupie 1468 kobiet, wykazano, że częstość BV u kobiet w wieku płodnym i okołomenopauzalnych jest podobna (9,8% vs. 11,0%), natomiast znamiennie niższa po menopauzie (6,0%). BV może dotyczyć także dziewcząt, które nie rozpoczęły współżycia [3, 4]. W niektórych przypadkach infekcja może ustąpić samoistnie. Bakteryjna waginoza u kobiet ciężarnych wiąże się z podwyższonym ryzykiem infekcji wstępującej i związanych z tym powikłań, takich jak: poronienie samoistne, poród przedwczesny, zakażenia wewnątrzmaciczne, przedwczesne odpływanie płynu owodniowego, hipotrofia wewnątrzmaciczna [1, 9]. U kobiet nieciężarnych, nawrotowe i przetrwałe BV może doprowadzić do zapalenia błony śluzowej macicy i narządów miednicy mniejszej, a w konsekwencji doprowadzić do niepłodności [6].

R e k l a m a

Do niedawna schematy leczenia BV obejmowały metronidazol, klindamycynę, tynidazol. Rosnąca oporność na antybiotyki indukowana przede wszystkim ich nadmiernym stosowaniem, skłania do zrewidowania dotychczasowych schematów terapeutycznych. Obecnie standardy światowe obejmują leczenie antyseptykami dopochwowymi jako leczenie z wyboru. Grupa polskich ekspertów PTGiP utworzyła w 2020 roku rekomendacje zalecające również stosowanie antyseptyków dopochwowych jako leków pierwszego rzutu w stanach zapalnych pochwy [5].

Jednym z antyseptyków jest chlorek dekwaliny (DQC). Jest to czwartorzędowy związek amoniowy (QACs) o szerokim spektrum działania wobec tlenowych bakterii Gramdodatnich (Enterococcus faecalis, Lactobacillus spp., Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Streptococcus pyognes), Graujemnych (Enterobacter spp., Escherichia coli, Klebsiella spp., Pseudomonas spp., Serratia spp.), bakterii beztlenowych (Atopobium spp., Bacteroides spp., Fusobacterium, Gardnerella vaginalis, Prevotella spp., Peptostrepococci, Poryhyromonas spp.) [9]. DQC charakteryzuje szybkie działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i pierwotniakobójcze (grzyby z gatunku Candida – C. albicans, C. glabrata oraz rzęsistka pochwowego). QACs to jedna z najbardziej skutecznych klas środków dezynfekujących od prawie wieku. DQC wywołuje zwiększenie przepuszczalności komórki bakteryjnej, a następnie utratę aktywności enzymów, co powoduje śmierć komórki [2, 7, 9, 10]. DQC to bakteriobójczy związek, stosowany w postaci tabletek dopochwowych, w infekcyjnych zapaleniach pochwy. Stany zapalne pochwy, również BV, niosą za sobą możliwość wystąpienia powikłań, szczególnie u kobiet w ciąży, m.in. poronień, porodów przedwczesnych, patologii okołoporodowych, hipotrofii płodu, niedotlenienia wewnątrzmacicznego.

W dostępnym piśmiennictwie, wykazano wysoką skuteczność stosowania chlorku dekwaliny w infekcyjnych zapaleniach pochwy, zarówno BV, infekcjach grzybiczych, jak i zakażeniach bakteriami tlenowymi, dla których obecnie nie ustanowiono standardów postępowania terapeutycznego. Terapia z użyciem chlorku dekwaliny zmniejsza częstość zakażeń nawrotowych oraz zmniejsza kolonizację grzybami z rodzaju Candida po zakończeniu terapii, w porównaniu z innymi standardowo stosowanymi preparatami [6]. Poza wysoką skutecznością, brakiem ogólnoustrojowego działania, substancję charakteryzuje wysoki profil bezpieczeństwa w stosowaniu zarówno poza ciążą, jak i w okresie ciąży oraz laktacji.

Skuteczność chlorku dekwaliny w eradykacji biofilmu

Jednym z najczęstszych rodzajów infekcji pochwy jest bakteryjne zapalenie pochwy (BV), spowodowane rozrostem bakterii beztlenowych, m.in. Gardnerella spp. Bakterie te wytwarzają biofilm oraz wykazują ekspresję czynników prowadzących do uszkodzenia nabłonka.

Stosowanie antybiotyków tj. metronidazolu czy klindamycyny, może powodować zmianę mikrobiomu pochwy, prowadząc do pojawienia się patogenów lekoopornych. Ponadto stosowanie doustne metronidazolu często rekomendowane jako skuteczniejsze, może skutkować zwiększonym odsetkiem powikłań ze strony układu pokarmowego [7].

Chlorek dekwaliny oprócz działania antyseptycznego, wykazuje właściwości przeciwzapalne poprzez znamienne obniżenie liczby leukocytów w wydzielinie pochwy leczonych pacjentek, efekt ten utrzymywał się trwale przez okres co najmniej 4 tygodni po zakończeniu kuracji DQC [10, 33].

Spadek liczby leukocytów został także potwierdzony w badaniu przeprowadzonym przez Radzinsky’ego i wsp. U 213 pacjentek z niespecyficznym zapaleniem sromu i pochwy, prezentujących nasilone objawy przeciwzapalne i intensywną reakcję leukocytów (> 20 leukocytów w polu widzenia w rozmazie pochwy), skuteczność chlorku dekwaliny oszacowano na 76% [33]. Ponadto związek ten jest skuteczny w zwalczaniu wielu innych wymienionych powyżej patogenów bakteryjnych wywołujących infekcje pochwy o charakterze tlenowym, grzybiczym lub mieszanym. W związku z tym, że DQC, charakteryzuje się różnymi mechanizmami przeciwdziałania patogenom pochwy, uważa się, ż...