Bolesne miesiączkowanie (dysmenorrhea) odczuwane jako bolesne skurcze macicy podczas menstruacji dotyka od 50 do 90% dorastających dziewcząt i kobiet w wieku rozrodczym. Dolegliwość ta powoduje obniżenie jakości życia, często prowadzi do nieobecności w pracy czy na zajęciach szkolnych
(10–15% kobiet z objawami bólowymi regularnie opuszcza podczas miesiączki zajęcia szkolne lub pracę; sporadycznie może to dotyczyć nawet do 50% kobiet), zwiększa ryzyko depresji i zaburzeń lękowych. U większości pacjentek dolegliwości pojawiają się tuż po pokwitaniu i utrzymują do ok. 25. roku życia. Ich nasilenie się zmniejsza lub ustępują całkowicie w czwartej dekadzie życia albo po urodzeniu dziecka. U części kobiet uporczywe objawy utrzymują się jednak przez cały okres miesiączkowania [1, 2].
Bolesne miesiączkowanie obejmuje dwie postacie [2]:
POLECAMY
- pierwotne bolesne miesiączkowanie – określane jako symptomatyczne, występuje przy braku organicznych zmian w obrębie miednicy,
- wtórne bolesne miesiączkowanie – towarzyszy rozpoznanej chorobie i stanowi ok. 10% przypadków bolesnego miesiączkowania; najczęściej jego przyczyną jest endometrioza.
Charakterystyczne dla pierwotnego bolesnego miesiączkowania jest pojawienie się dolegliwości w ciągu 6–12 miesięcy od wystąpienia pierwszej miesiączki, najczęściej u 14–15-letnich dziewcząt. Ból rozpoczyna się tuż przed miesiączką lub w ciągu 1–4 godzin od początku krwawienia miesiączkowego i trwa zwykle 8–72 godziny. W sporadycznych przypadkach wystąpienie bólu może poprzedzać o 1–2 dni początek krwawienia i utrzymywać się przez 2–4 dni w czasie trwania menstruacji. Dolegliwości związane z bolesnym miesiączkowaniem mogą mieć charakter kurczowych bólów podbrzusza promieniujących do śródbrzusza, okolicy krzyżowej, wewnętrznych powierzchni ud i okolicy lędźwiowej. Mogą im towarzyszyć: migrenowy ból głowy, utrata apetytu, nudności i wymioty, zaburzenia nastroju i bezsenność [1, 3].
Przyczyny pierwotnego bolesnego miesiączkowania
Bezpośrednią przyczyną bólu w trakcie miesiączki są silne skurcze mięśni gładkich macicy wywołane przez podwyższone stężenie prostaglandyn i leukotrienów produkowanych w macicy. Spadek poziomu progesteronu pod koniec fazy lutealnej cyklu miesiączkowego powoduje destabilizację lizosomów w komórkach endometrium i uwolnienie obecnych w lizosomach enzymów litycznych do cytoplazmy. Enzymy trawią obumarłe komórki endometrium i uwalniają fosfolipidy błon komórkowych, które są przekształcane przez fosfolipazę 2 do kwasu arachidonowego. Jest on następnie przekształcany przez cyklooksygenazy do prostaglandyn (PGE2, PGF2-α), prostacykliny (PGI2) i tromboksanu (TXA2) oraz przez 5-lipooksygenazę do leukotrienów (LTB4, LTC4, LTD4, LTE4). Obniżenie poziomu pr...