Zastosowanie proteinianobursztynianu żelaza (III) u pacjentki ciężarnej z niedokrwistością z niedoboru żelaza – opis przypadku

Niedobór żelaza

Według Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO) niedokrwistość dotyczy aż 30% światowej populacji i aż co drugiej kobiety w ciąży w krajach rozwijających się [1]. Najczęstszą jej przyczyną, odpowiadającą za 60–80% wszystkich przypadków niedokrwistości w ciąży, jest niedobór żelaza [2]. 

Żelazo (Fe) bierze udział w syntezie hemoglobiny (Hgb) i mioglobiny, transporcie tlenu i oddychaniu, jest ważnym składnikiem dla prawidłowego rozwoju mózgu i procesów metabolicznych.

U dorosłego człowieka całkowita ilość tego pierwiastka wynosi przeciętnie 4–5 g i występuje przede wszystkim w 75% w krwinkach czerwonych jako składowa hemoglobiny, a w 20% w postaci zapasów jako składowa ferrytyny i hemosyderyny [3].

U dorosłych kobiet zapotrzebowanie na żelazo wynosi 2 mg na dobę, a w okresie ciąży zwiększa się o 1–2,5 mg na dobę w I trymestrze i aż o 6,5 mg na dobę w III trymestrze, co wynika ze wzrostu zapotrzebowania rosnącego płodu, popłodu oraz objętości mięśnia macicy [4, 5].

U kobiet niebędących w ciąży często dieta jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na żelazo. U ciężarnych w związku ze wzrostem zapotrzebowania może ona być niewystarczająca.

O niedoborze żelaza mówimy, gdy jego ilość w organizmie jest mniejsza od aktualnego zapotrzebowania, ale nie musi być równoznaczny z niedokrwistością.

Wyróżniamy niedobór żelaza w stopniu: 

• przedutajonym – przebiegającym jedynie z obniżeniem ferrytyny, przy prawidłowych parametrach czerwonokrwinkowych, 
• utajonym – przebiegającym ze znacznym spadkiem ferrytyny i żelaza w surowicy, wzrostem transferryny i rozpuszczalnego receptora transferryny, przy prawidłowym poziomie parametrów czerwonokrwinkowych, 
• jawnym – z niedokrwistością, czyli z obniżeniem stężenia hemoglobiny i objętości krwinek czerwonych (mean corpuscular volume – MCV) [6, 7]. 

W każdym z tych stopni mogą występować objawy niedoboru żelaza i mogą one być bardzo zróżnicowane u różnych osób [6]. 

Do najczęściej zgłaszanych symptomów należą:

• osłabienie, 
• drażliwość, 
• bóle głowy, 
• kołatania serca, 
• łamliwość paznokci i włosów, 
• suchość i bladość skóry, 
• bolesne pęknięcia kącików ust, 
• ból, pieczenie i wygładzenie powierzchni języka, 
• zespół spaczonego łaknienia. 
   

W ciąży dodatkowo niedobór żelaza może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak: 

• infekcje, 
• poród przedwczesny, 
• niska masa urodzeniowa, 
• zaburzenia rozwojowe centralnego systemu nerwowego u płodu, 
• powikłania okołoporodowe [1, 3].

Dlatego niewątpliwie niedobór żelaza u kobiet w ciąży powinien być leczony, ale według ścisłych zaleceń. Nadmiar żelaza także jest szkodliwy ze względu na tworzenie przez ten pierwiastek reaktywnych form tlenu, co może prowadzić do zmniejszenia sekrecji insuliny przez komórki B trzustki i rozwoju insulinooporności [8, 9], a ...