Suplementacja leczenia niepłodności Miositogynem i Actifolinem

Epidemiologia niepłodności

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, niepłodność jest rozpoznawana wówczas, gdy w okresie 12 miesięcy regularnego współżycia bez stosowania antykoncepcji nie doszło do uzyskania ciąży. Precyzyjne oszacowanie częstości występowania niepłodności jest bardzo trudne metodologicznie, a wręcz niemożliwe. W badaniach przekrojowych nie uwzględnia się bowiem osób, które świadomie zrezygnowały z posiadania potomstwa.

Chociaż w doniesieniach medialnych przyjmuje się, że co czwarta para ma problem z płodnością, badania Datta i wsp. z 2016 r. wykazały, że 12,5% (95%CI 11,7–13,3)
Brytyjek oraz 10,1% (95%CI 9,2–11,1) Brytyjczyków chorowało na niepłodność. Wyższa chorobowość była związana z późniejszym wejściem w związek, wyższym poziomem edukacji oraz późniejszym rodzicielstwem [1].

Z fizjologicznego punktu widzenia płodność jest bardzo złożonym procesem wymagającym niezakłóconego zdrowia zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Dlatego zidentyfikowano różne czynniki i mechanizmy prowadzące do niepłodności. Mogą one mieć charakter mechaniczny, endokrynologiczny, immunologiczny oraz mieszany. 

W sytuacji, gdy można zdiagnozować konkretną przyczynę niepłodności, stosuje się leczenie ukierunkowane na jej likwidację. W przeciwnym wypadku rozpoznaje się niepłodność idiomatyczną, a metodami leczenia z wyboru stają się techniki wspomagania rozrodu. Zgodnie z badaniami z 2012 r. przyczyną niepłodności u 40% pacjentek są zaburzenia owulacji. Drugą przyczyną niepłodności partnerskiej są nieprawidłowe parametry nasienia stwierdzane u 30% par rozpoczynających leczenie [2].

Na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań można wykazać, że zarówno Miositogyn, jak i Actifolin mogą skutecznie wspierać leczenie niepłodności wynikającej z zaburzeń owulacji, niepełnowartościowego nasienia, a także poprawiać wysokość odsetka ciąż uzyskiwanych podczas zapłodnienia pozaustrojowego.

Rola Miositogynu i Actifolinu w suplementacji leczenia niepłodności

Dokonany systematyczny przegląd piśmiennictwa wskazuje, że suplementacja Miositogynem może przynieść korzyści u pacjentek, u których przyczyną niepłodności jest zespół policystycznych jajników (polycystic ovary syndrome – PCOS).

Inozytol, który jest substancją czynną suplementu, to organiczny związek chemiczny z grupy cukroli, cykliczny sześciowęglowy alkohol polihydroksylowy, zawierający sześć grup hydroksylowych. Bywa określany jako witamina B8, nie jest jednak witaminą, gdyż może być syntetyzowany przez organizm. Szczególnie jego dwa izomery, czyli mioinozytol i D-chiro-inozytol, odrywają rolę w omawianym problemie klinicznym. Są bowiem drugorzędowymi przekaźnikami wchodzącymi w skład receptorów insulinowych. Mioinozytol wzbudza ekspresję przenośników białkowych glukozy (GLU-4). Natomiast drugi izomer bierze udział w kaskadzie reakcji prowadzących do syntezy glukagenu [3].

Obecnie opublikowano 5 metaanaliz obejmujących badania kliniczne z randomizacją, które oceniały skuteczność terapii izomerami inozytolu u pacjentek z PCOS. W najnowszej metaanalizie przeanalizowano 6 prób klinicznych porównujących efekt leczenia mioinozytolem w porównaniu z terapią metforminą pod względem stężenia insuliny na czczo, wartości indeksu HOMA (homeostatic model assessment), stężenia testosteronu, SHBG (sex hormone binding globulin) oraz wskaźnika masy ciała (body mass index – BMI). Nie wykazano przewagi korzyści metforminy w porównaniu do podawania mioinozytolu [4]. Zwrócono zaś uwagę na lepsze tolerowanie przez pacjentki suplementu.

Obiecujących danych dostarczyła metaanaliza wykonana przez Lagana i wsp., obejmująca 812 pacjentki poddane stymulacji gonadotropinami w celu uzyskania owulacji. Równoczesne podawanie mioinozytolu zwiększyło skuteczność stymulacji przy zmniejszonej dawce FSH o średnio 15% oraz istotnie zredukowało częstość występowania hiperstymulacji jajników [5].

Natomiast w pojedynczych badaniach z randomizacją wykazywano pozytywny wpływ mioinozytolu na normalizację cykli miesiączkowych. Badania Minozzi i wsp. wykazały, że jednoczesne podawanie 4g mioinozytolu z dwuskładnikową tabletką antykoncepcyjną zwiększa efektywność redukcji negatywnych efektów PCOS [6]. Podobną synergię uzyskano, łącząc ten suplement z cytrianem klomifenu i poprawiając tym samym wskaźniki owulacji i odsetka ciąż [7]. Istnieją też doniesienia mówiące o tym, że izomery inozytolu poprawiają zarówno jakość oocytów, jak i ich zdolność do wnikania plemnika do komórki jajowej podczas zapłodnienia in vitro [8]. Efekt ten uzyskuje się także przez poprawę działania receptorów dla insulinopodobnych czynników wzrostu, które odgrywają zasadniczą rolę w regulacji steroidogenezy jajnikowej oraz dojrzewania pęcherzyków z oocytami. 

W najnowszych badaniach klinicznych z randomizacją stosowano połączenie Miositogynu z 400 mg kwasu foliowego. Zaobserwowano wówczas wzrost odsetka oocytów w II metafazie, wzrost odsetka zapłodnień oraz jakości w porównaniu do grupy kontrolnej otrzymującej sam kwas foliowy [9]. Włączenie suplementacji Miositogynem można również zalecić mężczyznom. Wieloośrodkowe badania włoskie z 2018 r. wykazały, że 90-dniowe podawanie Miositogynu łącznie z kwasem foliowym istotnie zwiększa liczbę i koncentrację plemników, ich ruch postępowy, liczbę i jakość żywych plemników [10].

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, suplementacja kwasem foliowym jest zalecana jako skuteczna profilaktyka wad rozwojowych cewy nerwowej. Niemniej jednak prace zespołu szwedzkiego wykazują, że Actifolin może zwiększać efektywność wspomaganego rozrodu u pacjentek z zaburzeniami owulacji, niezależnie od współistnienia PCOS lub insulinooporności [11].

Podsumowanie

W świetle danych z najnowszych badań można rekomendować trzymiesięczną suplementację prekoncepcyjną Miositogynem wraz z Actifolinem u pacjentek z PCOS i współistniejącą insulinoopornością oraz u mężczyzn z astenospermią. Niestety, dotychczas brak jest badań weryfikujących zasadność takiej suplementacji u pacjentek z zaburzeniami folikulogenezy związanymi z niedomogą lutealną lub niewydolnością osi podwzgórze–przysadka–jajnik. Interesujące byłoby też sprawdzenie skuteczności tych suplementów u pacjentek z endometriozą, u których występuje zmniejszona liczba pęcherzyków jajnikowych oraz ich przedwczesna atrezja [12].

Piśmiennictwo

1. Datta J., Palmer M.J., Tanton C. i wsp. Prevalence of infertility and help seeking among 15 000 women and men. Hum Reprod. 2016; 31 (9): 2108–18.
2. Kazemijaliseh H, Ramezani Tehrani F1, Behboudi-Gandevani S, Hosseinpanah F, Khalili D., Azizi F. The Prevalence and Causes of Primary Infertility in Iran: A Population-Based Study. Glob J Health Sci. 2015; 7 (6): 226–32.
3. Jakimowicz A.J., Szamatowicz J. Rola niedoboru inozytolu w patofizjologii zaburzeń występujących w zespole policystycznych jajników. Ginek Pol 2014; 85: 54–57.
4. Zeng L., Yang K. Effectiveness of myoinositol for polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis. Endocrine. 2018; 59 (1): 30–38.
5. Laganà A.S., Vitagliano A., Noventa M. i wsp. Myo-inositol supplementation reduces the amount of gonadotropins and length of ovarian stimulation in women undergoing IVF: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Arch Gynecol Obstet. 2018; 298 (4): 675–684.
6. Minozzi M., Costantino D., Guaraldi C. i wsp. The effect of a combination therapy with myo-inositol and a combined oral contraceptive pill versus a combined oral contraceptive pill alone on metabolic, endocrine, and clinical parameters in polycystic ovary syndrome. Gynecol Endocrinol. 2011; 27 (11): 920–4.
7. Artini P.G., Obino M.E.R., Sergiampietri C. i wsp. PCOS and pregnancy: a review of available therapies to improve the outcome of pregnancy in women with polycystic ovary syndrome. Expert Rev Endocrinol Metab. 2018; 13: 87–98.
8. Garg D., Tal R. Inositol Treatment and ART Outcomes in Women with PCOS. Int J Endocrinol. 2016; 2016: 1 979 654.
9. Akbari Sene A., Tabatabaie A., Nikniaz H. i wsp. The myo-inositol effect on the oocyte quality and fertilization rate among women with polycystic ovary syndrome undergoing assisted reproductive technology cycles: a randomized clinical trial. Arch Gynecol Obstet. 2019; 299 (6): 1701–1707.
10. Canepa P., Dal Lago A., De Leo C. i wsp. Combined treatment with myo-inositol, alpha-lipoic acid, folic acid and vitamins significantly improves sperm parameters of sub-fertile men: a multi-centric study. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2018; 22 (20): 7078–7085.
11. Murto T., Skoog Svanberg A., Yngve A. i wsp. Folic acid supplementation and IVF pregnancy outcome in women with unexplained infertility. Reprod Biomed Online. 2014; 28 (6): 766–72.
12. Sanchez A.M., Vanni V.S., Bartiromo L. i wsp. Is the oocyte quality affected by endometriosis? A review of the literature. J Ovarian Res. 2017; 10 (1): 43.