Autor: Karolina Bednarz

Ciąża jest okresem fizjologicznego zwiększenia zapotrzebowania na wiele składników odżywczych. Wzrastająca świadomość pacjentek pozwala na wdrożenie suplementacji ewentualnych niedoborów jeszcze w okresie przed zapłodnieniem. Musimy jednak pamiętać, że nie wszystkie preparaty dostępne na rynku są odpowiednie dla kobiet ciężarnych i muszą być z rozwagą stosowane. Najnowsze wytyczne określają odpowiedni stosunek dostarczanych elementów takich jak żelazo, DHA, witamina D3, jod czy kwas foliowy podczas ciąży. Artykuł ten przybliża najnowsze rekomendacje, które umożliwią dopasowanie odpowiedniej suplementacji. Na jej dobór mają wpływ takie czynniki jak wiek, sytuacja socjoekonomiczna, dieta czy aktywność ruchowa.

Najczęstszą dysbiozą mikrobiomu pochwy definiowaną jako mikrobiom pochwy niezdominowany przez pałeczki kwasu mlekowego jest bakteryjne zapalenie pochwy, czyli beztlenowa dysbioza polibakteryjna. Inne stany dysbiotyczne mające znaczenie dla zdrowia na świecie to mikrobiota pochwy z dużą liczbą paciorkowców, gronkowców lub Enterobacteriaceae, kandydoza pochwy i rzęsistkowica. Wiedza na temat różnych typów dysbiozy i ich związku z obciążeniem chorobami układu moczowo-płciowego i chorobami układu rozrodczego w ostatnich latach wzrosła. Obciążenie bakteryjnym zapaleniem pochwy jest największe. Najczęstszym i najlepiej zbadanym stanem klinicznym charakteryzującym się dysbiozą pochwy jest waginoza bakteryjna (BV), która wiąże się z subklinicznym zapaleniem pochwy. Od dawna rozpoznawane są również schorzenia pochwy związane z klinicznie jawnym stanem zapalnym. Są to m.in. łuszczące się zapalenie pochwy, zanikowe zapalenie pochwy, kandydoza pochwy i rzęsistkowica. Głównym problemem medycznym w leczeniu zapaleń pochwy jest ich nawrót spowodowany m.in. brakiem eliminacji bakterii sprawczych ze względu na ich oporność na antybiotyki, niewłaściwą dawkę leku lub nieodpowiedni czas trwania leczenia. Dlatego ograniczono stosowanie antybiotyków na rzecz nowoczesnych środków antyseptycznych takich jak: bakterie kwasu mlekowego, jony srebra, kwas borny, chlorheksydyna, chlorek dekwaliny, jodopowidon, poliheksametylen biguanidu.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są powszechnie stosowanymi lekami pierwszego rzutu w leczeniu różnych sytuacji medycznych z zakresu położnictwa i ginekologii. NLPZ oprócz właściwości przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych zapewniają dobre działanie przeciwbólowe. Niesteroidowe leki przeciwzapalne są w większości krajów dostępne bez recepty. Ich stosowanie może wywołać odwracalną niepłodność u ludzi przez hamowanie COX 1 i 2, co uniemożliwia normalne procesy rozrodcze. W związku z tym zaleca się, aby kobiety planujące ciążę unikały lub zmniejszały dawkę aspiryny, NLPZ lub inhibitorów COX-2 [12]. NLPZ w odpowiednich dawkach zmniejszają krwawienie owulacyjne o mniej więcej 30–40% przy mniejszym zmniejszeniu liczby cykli bezowulacyjnych [23]. Są również wykorzystywane w takich schorzeniach jak pierwotne bolesne miesiączkowanie, krwotok miesiączkowy czy tokolioza.

Ból jest jedną z najczęstszych przyczyn, dla których kobiety zgłaszają się do gabinetu ginekologicznego, i każdy lekarz powinien wiedzieć, jak sobie z nim radzić. Ciężarne kobiety często cierpią z powodu bólu, zwłaszcza w dolnej części kręgosłupa i miednicy. Leczenie jest złożone i stanowi wyzwanie, ponieważ może prowadzić do szkodliwych dla płodu i ciąży powikłań, lecz jest niezbędne. Niewystarczająca terapia bólu jest dowiedzionym czynnikiem ryzyka rozwoju np. bólu przewlekłego czy zaburzeń snu u matki. Jednym z najsilniejszych doznań w trakcie kobiecego życia jest ból w trakcie porodu. Wiele pacjentek decyduje się poprosić o znieczulenie. Najczęstsze jest znieczulenie zewnątrzooponowe, które jest obowiązującym złotym standardem. Jednakże może być ono związane z powikłaniami, takimi jak zwiększone ryzyko wystąpienia zmiennych i późnych deceleracji oraz niski jednominutowy wynik Apgar. Co trzecia kobieta cierpi na bolesne miesiączkowanie i większość z nich zażywa niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Jest jednak wiele innych możliwych sposobów leczenia bólu.

Infekcje intymne to problem dotykający bardzo wiele kobiet. Do najczęstszych przyczyn zakażeń zalicza się bakteryjną waginozę (BW) oraz kandydozę pochwy, które stanowią odpowiednio do 50% i 39% przypadków. BW jest schorzeniem, w którym dochodzi do zaburzenia prawidłowej flory bakteryjnej i namnożenia się patogennych bakterii beztlenowych. W leczeniu zastosowanie znajdują głównie preparaty zawierające metronidazol lub klindamycynę. Za wystąpienie kandydozy pochwy najczęściej odpowiadają drożdżaki z gatunku Candida albicans. W zdecydowanej większości przypadków skuteczna jest krótkotrwała terapia miejscowa lub ogólnoustrojowa azolowymi lekami przeciwgrzybiczymi. W patogenezie infekcji intymnych często dochodzi do zaburzeń w naturalnej florze bakteryjnej. Dlatego bardzo istotne jest stosowanie preparatów zawierających kwas mlekowy, np. Medivag żel, zarówno jako dopełnienie leczenia przeciwinfekcyjnego, jak i w profilaktyce nawrotów zakażeń. Działania niepożądane wielu środków leczniczych stosowanych miejscowo w przebiegu zakażeń intymnych to przeważnie suchość, podrażnienie oraz pieczenie sromu i pochwy. Warto wtedy zaproponować pacjentce środek o działaniu przeciwbólowym oraz przeciwświądowym, np. krem Prurifem.