Niedobór estrogenów będący dotkliwym problemem kobiet w okresie okołomenopauzalnym, zauważalny jest także u części młodszych kobiet stosujących antykoncepcję lub będących po porodzie. Niedobór estrogenów powoduje morfologiczne i wydzielnicze zmiany w obrębie sromu i pochwy. Gorsze ukrwienie doprowadza do utraty prawidłowego nawilżenia i elastyczności tkanek, ścieńczenia nabłonka, czego konsekwencją może być uczucie świądu i pieczenia pochwy oraz dyskomfort przy współżyciu. Postępująca utrata wytwarzania glikogenu w obrębie nabłonka pochwy powoduje zmiany pH w pochwie, z czym wiąże się zmniejszenie ilości pałeczek kwasu mlekowego i narastanie stanu bakteryjnego zróżnicowania flory pochwy. To z kolei sprzyja występowaniu infekcji i ich częstym nawrotom [1].
Objawy niedoboru estrogenów zgłaszane przez pacjentki (ból przy stosunkach seksualnych, podrażnienie, suchość, pieczenie) najczęściej ulegają pogorszeniu w ciągu kolejnych 5 lat po menopauzie [2].
Do objawów zanikowych należą ponadto nawracające zapalenia cewki moczowej, częstomocz czy nietrzymanie moczu. Objawy te dotychczas znane pod nazwą atrofii pochwy i sromu coraz częściej określa się jako zespół objawów moczowo-płciowych okresu menopauzy (Genitourinary syndrome of menopause-GSM). Objawy zespołu moczowo-płciowego okresu menopauzy w istotny sposób obniżają jakość życia kobiet po 50. roku życia i nieleczone ulegają nasileniu. Możliwa terapia to zastosowanie leczenia hormonalnego (miejscowe niskodawkowe preparaty estrogenowe lub selektywne modulatory receptora estrogenowego w dawce 30-60 mg na dobę), lub niehormonalnego, czyli lubrykantów i środków nawilżających, które niestety nie powodują zmniejszenia dolegliwości GSM w sposób trwały. U pacjentek z obciążeniami onkologicznymi czy ze zwiększonym ryzykiem powikłań zakrzepowo-zatorowych terapia hormonalna jest przeciwwskazana.
Pod nazwą „rewitalizacja pochwy” kryje się kilka różnych procedur ginekologii estetycznej. Jedną z nich są zabiegi laserowe wykorzystujące laser CO2. Laser CO2 ma działanie ablacyjne, koagulujące i tnące w zależności od zastosowanych ustawień mocy działającej wiązki. Laser CO2 wykorzystywany w ginekologii jest laserem o działaniu mikroablacyjnym, powodującym powierzchowną waporyzację tkanek z towarzyszącym efektem termalnym w tkankach głębszych. Dostarczana energia stymuluje proliferację nabłonka pochwy i wytwarzanie glikogenu. Stymuluje również wytwarzanie nowych włókien kolagenowych, napływ do tkanki czynników wzrostowych i syntezę substancji budujących macierz pozakomórkową. Ma działanie immunomodulacyjne. W okresie do 3 dni po zabiegu w tkankach pochwy obserwowany jest stan zapalny przebiegający z ziarninowaniem, kolejnym etapem jest wytwarzanie nowych włókien kolagenowych i remodeling trwający przez około 4 tygodnie. Neokolageneza trwa jeszcze przez kilka miesięcy po zabiegu. Efektem jest poprawa unaczynienia, elastyczności i nawilżenia w obrębie błony śluzowej ścian pochwy [3].
Badania histopatologiczne błony śluzowej pochwy wykazały, że 6 tygodni po zabiegu laserowym nabłonek staje się grubszy, zwiększa się odsetek komórek warstwy pośredniej i powierzchniowej oraz niżej położonej tkanki łącznej. Dostrzegalna jest lepsza organizacja komórkowa w obrębie blaszki właściwej oraz rdzenia brodawki wgłębiającej się w połączenie nabłonek- tkanka łączna [4].
Pierwsze opinie środowisk naukowych na temat zabiegów ginekologii estetycznej były sceptyczne co do faktycznej konieczności wykonywania takich procedur jak i ich skuteczności. Podkreślano wręcz, że wykonywanie tego typu zabiegów ma wyłącznie charakter komercyjny. Zabieg laserowego obkurczania pochwy jest zalecany jako zachowawcze, minimalnie inwazyjne postępowanie poprawiające lub przywracające niektóre funkcje seksualne, zwłaszcza wśród kobiet cierpiących na bolesne stosunki, zwłóknienie ścian pochwy po zabiegach episiotomii czy innych zabiegach w obrębie pochwy [5,6]. Ablacyjne działanie lasera CO2 na wygładzone ściany pochwy u kobiet starszych lub w przypadkach niedoboru estrogenów, powoduje odnowę pofałdowania błony śluzowej wpływając na poprawę doznań seksualnych. Korzyści z zabiegów odniosą również pacjentki z zespołem luźnej pochwy [7].
Coraz to liczniejsze badania, również z follow-up po kilkunastu i kilkudziesięciu miesiącach od zabiegu, potwierdzają zasadność użycia lasera CO2 [6,8]. Laser CO2 dodatkowo znajduje zastosowanie w terapii wysiłkowego nietrzymania moczu w grupie pacjentek z łagodnym nasileniem dolegliwości. Przede wszystkim zabieg laserowy może być alternatywnym sposobem postępowania wśród pacjentek nierozważających poddania się leczeniu operacyjnemu lub z przeciwskazaniami do zabiegu operacyjnego.
POLECAMY
Piśmiennictwo:
- Brotman R.M., Shardell M.D., Gajer P., et al. Association between the vaginal microbiota, menopause status, and signs of vulvovaginal atrophy. Menopause 2013;21:450-458.
- Pieralli A., Fallani M.G., Becorpi A., et al. Fractional CO2 laser for vulvovaginal atrophy (VVA) dyspareunia relief in breast cancer survi- vors. Arch Gynecol Obstet 2016;294:841-846.
- Tadir Y., Gaspar A., Lev-Sagie A., et al. Light and energy based therapeutics for genitourinary syndrome of menopause: Consensus and controversies. Lasers Surg Med. 2017 Feb;49(2):137-159.
- González Isaza P., Jaguszewska K., Cardona J.L., Lukaszuk M., Long-term effect of thermoablative fractional CO2 laser treatment as a novel approach to urinary incontinence management in women with genitourinary syndrome of menopause. Int Urogynecol J. 2018 Feb;29(2):211-215.
- Cruz V.L., Steiner M.L., Pompei L.M., et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial for evaluating the efficacy of fractional CO2 laser compared with topical estriol in the treatment of vaginal atrophy in postmenopausal women. Menopause. 2018 Jan;25(1):21-28.
- Karcher C., Sadick N., Vaginal rejuvenation using energy-based devices.Int J Womens Dermatol. 2016 Jun 21;2(3):85-88.
- Ostrzenski A., Vaginal rugation rejuvenation (restoration): a new surgi- cal technique for an acquired sensation of wide/smooth vagina. Gynecol Obstet Invest. 2012;73(1):48–52.
- Barbara G., Facchin F., Buggio L., et al. Vaginal rejuvenation: current perspectives. Int J Womens Health. 2017 Jul 21;9:513-519.
