Zastosowanie kinesiotapingu w terapii chronicznego bólu menstruacyjnego

Bolesne, skurczowe uczucie pojawiające się w podbrzuszu. Nudności. Wymioty. Bóle i zawroty głowy. Czasem biegunka, zmęczenie, ból pleców i nóg. Bolesna menstruacja i jej skutki. Problemy ginekologiczne są często i obszernie opisywane w literaturze naukowej. Nawet 90% kobiet w wieku rozrodczym boryka się z tą bolesną i w konsekwencji często uciążliwą przypadłością. Komfort funkcjonowania w życiu codziennym kobiety sprawia, że panie decydują się zazwyczaj na szybkie rozwiązanie – tabletkę… Tymczasem okazuje się, że można uniknąć stosowania pigułek, często nieobojętnych dla organizmu człowieka i jego zdrowia w dłuższej perspektywie. Ratunkiem dla borykających się z bólem i dyskomfortem kobiet jest fizjoterapia, a konkretniej tzw. plastrowanie dynamiczne (PD). Najnowsze badania i doniesienia w temacie plastrowania dynamicznego (PD) potwierdzają skuteczne zmniejszenie dolegliwości bólowych bez konieczności stosowania farmaceutyków. Badania, które przeprowadzono na potrzeby artykułu, dostarczają pozytywnych danych na temat wpływu plastrowania dynamicznego na redukcję bólu menstruacyjnego.

Opis przypadku

30-letnia kobieta zmagająca się z bolesnym miesiączkowaniem od nastoletnich lat. Pacjentka jest po jednej ciąży pojedynczej zakończonej porodem siłami natury. Miesiączkuje regularnie co 28 dni, okres krwawienia trwa pięć dni. Kobieta nie stosuje tabletek antykoncepcyjnych. Badana była poddana przez okres trzech miesięcy, czyli trzech pełnych cykli menstruacyjnych, plastrowaniu dynamicznemu na dwa dni przed planowaną miesiączką.
Przygotowanie do badań zawierało testy screeningowe celem wykluczenia zaburzeń dolegliwości bólowych niezwiązanych z menstruacją (test uciskowy brzucha, test Patricka Fabre, test neurodynamiczny SLR), testy ciążowe, kwestionariusz osobowy SF-36 w wersji polskiej i skalę bólu analogowo-wzrokową VAS przeciętnego odczucia bólu miesiączki z poprzednich cykli.
Test uciskowy brzucha to inaczej badanie palpacyjne, które służy do oceny napięcia powłok i orientacyjnej wielkości narządów w obrębie jamy brzusznej oraz wyszukiwania tworów patologicznych w okolicy skóry, tkanki podskórnej (tłuszczaki, włókniaki) i jamy brzusznej.
Test Patricka Fabre polega na ocenie napięcia mięśni przywodzicieli kończyny dolnej oraz różnicowaniu dysfunkcji stawu biodrowego i stawu krzyżowo-biodrowego.
Test neurologiczny SLR pomaga zróżnicować ból pochodzenia nerwowego od bólu mięśniowego i umożliwia ewentualne wykluczenie z badań kobiet, którym wynik pozytywny tego testu może zakłócić wyniki.
Do badań użyto skali analogowo-wzrokowej (ang. visual analog scale – VAS) celem oceny subiektywnego odczuwania bólu. Ocena intensywności bólu polegała na ustaleniu przez chorego na podstawie skali VAS (tabela 1) stopnia natężenia odczuwanego bólu. Ustalono, że 0 oznacza brak bólu, 5 – silny ból, a 10 – jego maksymalne nasilenie. Test VAS przeprowadzano zgodnie z założeniami badań: przed badaniem, po pierwszej miesiączce, po drugiej miesiączce oraz po trzeciej miesiączce.
Kobieta w badaniu była poddawana czterokrotnie testom ciążowym, aby wykluczyć ewentualną ciążę, która uniemożliwiałaby uczestnictwo w dalszych badaniach. Pierwszy test wykonano przed rozpoczęciem badań, a każdy kolejny – na dwa dni przed planowaną miesiączką.
Przed wykonaniem oklejania pacjentka oceniała nasilenie bólu menstruacyjnego w skali VAS. Naklejono aplikację na skórze brzucha poniżej pępka i na podbrzuszu po dwie taśmy z napięciem 25% oraz na okolicy kości krzyżowej trzy taśmy z napięciem 25% na dwa dni przed wystąpieniem miesiączki. Taśmy były utrzymywane przez siedem dni.
Pacjentkę poproszono o ocenę nasilenia bólu w piątym dniu miesiączki. Badanie przeprowadzano przez kolejne trzy miesiące.
Dodatkowo dobrano lek przeciwbólowy ibuprofenum 200 mg, jedna tabletka dziennie, lecz stosowany w sytuacji, gdy ból będzie silny i nie do wytrzymania.

Wyniki

W tabeli 1 przedstawiono otrzymane wyniki skali VAS kolejno przed rozpoczęciem badań, po pierwszej miesiączce, po drugiej miesiączce oraz po trzeciej miesiączce.
 

Kobieta podkreślała znaczącą poprawę jakości życia oraz zmniejszenie oddziaływania negatywnych emocji względem innych osób w otoczeniu.
Podczas wykonywania testów screeningowych nie odnotowano niepokojących zjawisk.

Wnioski

Na podstawie przeprowadzonego badania sformułowano następujące wnioski:

• Plastrowanie dynamiczne stosowane w procesie fizjoterapii kobiet z bólem menstruacyjnym powoduje zmniejszenie bólu oraz poprawę jakości życia.
• Do wyników badań należy podchodzić z pewną dozą ostrożności z powodu małej liczebności badań, aczkolwiek wyniki mogą stanowić sprzyjający materiał do wykonania szerszych badań.

Podsumowanie

Nadal brakuje badań dotyczących kompleksowego podejścia fizjoterapeutycznego z użyciem dynamicznego plastrowania u kobiet z bólem menstruacyjnym. Próbę taką podjęli I. Siuda i wsp. [27], G. Mrugacz i wsp. [26], A. Warenik-Szymankiewicz i B. Męczekalski w 2005 r., wykazując przydatność PD w leczeniu dolegliwości ginekologicznych z objawami bólowymi.
W przeprowadzonych dotychczas badaniach klinicznych wykazano wpływ plastrowania na dolegliwości bólowe podczas menstruacji. Stwierdzono, że istotną cechą PD jest szybkie zapobieganie napięciom mięśniowym, ułatwienie perfuzji płynów oraz poprawa funkcjonowania kobiet w trakcie krwawienia miesiączkowego [30]. W przeprowadzonych badaniach wskazuje się na działanie przeciwbólowe PD (Limi i wsp., 2013) [30].
W trakcie własnych badań nad działaniem przeciwbólowym dynamicznego plastrowania u kobiet z dolegliwościami bólowymi spowodowanymi menstruacją już po pierwszym miesiącu zaobserwowano ewidentne obniżenie wartości w skali VAS w grupie badanej względem grupy kontrolnej. Podobne wyniki uzyskano w innych badaniach przeprowadzonych do tej pory. W badaniach własnych stwierdzono poprawę funkcjonowania oraz obniżenia bólu po zastosowaniu aplikacji PD. Takie wyniki pojawiły się również podczas badań z udziałem podobnej grupy kobiet, oceniających przede wszystkim aspekt działania przeciwbólowego dynamicznego plastrowania [30]. Autor badań stwierdził jednoznacznie, że w trakcie wczesnych etapów badań i po uzyskaniu pierwszych wyników PD działa przeciwbólowo na bóle menstruacyjne.
Badanie potwierdza przeciwbólowe działanie plastrowania dynamicznego oraz dowodzi, że metoda PD ma wszechstronne zastosowanie oraz pozytywnie wpływa na fizjoterapię w każdej dziedzinie życia, poprawiając jego jakość. Daje to nadzieję na szybszy powrót do codziennej aktywności każdego człowieka, który na jakimś etapie życia potrzebuje fizjoterapii.
Zgodnie z dostępnymi opiniami i przeprowadzonymi badaniami metoda ta może stwarzać możliwości sprzyjające polepszeniu funkcjonowania podczas dni miesiączkowych z jednoczesnym wyłączeniem użycia środków farmakologicznych o działaniu przeciwbólowym. Powyższe badanie może być przykładem dla innych osób chcących poruszyć podobną tematykę w swoich pracach. Ponadto może zainspirować do głębszych rozmyślań i stanowić jedną z informacji na temat wykorzystania PD w bólach menstruacyjnych kobiet.
 

Piśmiennictwo

1. Bernau L., Meyer A.E. Bez bólu, bez tabletek. Wielka księga akupresury. W.A.B. Warszawa 1993.
2. Bernau L., Meyer A.E. Jak pozbyć się bólu bez tabletek. Amber. Warszawa 2000. 
3. Bochenek A., Reicher M. Anatamia człowieka. T. 1. PZWL. Warszawa 1990.
4. Jaczewski A. Wstęp do dorosłości. Wyd. 2. WSiP. Warszawa 1990.
5. Janiszewski M., Czyszanowska T., Czekan A. Gimnastyka w życiu kobiety. PZWL. Warszawa 1990.
6. Llewellyn-Jones D., Abraham S. Ja, dziewczyna. Świat Książki. Warszawa 1997.
7. Mika T., Kasprzak. W. Fizykoterapia. PZWL. Warszawa 2014.
8. Mindewicz-Puacz T. Luz i tak nie będę idealna. Agora. Warszawa 2017.
9. Obuchowska I., Jaczewski A. Rozwój erotyczny. Wydawnictwo Akademickie Żak. Warszawa 2002.
10. Oskarsson M. Mała książka o miesiączce. Czarna Owca. Warszawa 2009.
11. Parker S. Same fakty. Ludzkie ciało. SBM. Warszawa 2006.
12. Porady lekarza rodzinnego. PSM i bolesne miesiączki. Literat. Toruń 2011.
13. Śliwerski A. Rola negatywnych stylów poznawczych w zespole napięcia przedmiesiączkowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź 2017.
14. Śliwiński Z., Krajczy M. Dynamiczne plastrowanie – podręcznik kinesiology. Markmed Rehabilitacja. Wrocław 2014.
15. Tamborini A. Kobieta intymna. W.A.B. Warszawa 1993.
16. Trobisch I. Być kobietą. Vocatio. Warszawa 2016.
17. Weston C. Tematy tylko dla dziewcząt. Diogenes. Warszawa 2002.
18. Zborowski A. Masaż klasyczny. AZ. Kraków 2008.
19. Zembaty A. Kinezyterapia. T. 1 i 2. Kasper. Kraków 2002.
20. Bodzak-Opolska G. Zespół napięcia przedmiesiączkowego i przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne: rozpoznawanie i leczenie. Postępy Psychiatrii i Neurologii 2009; 18 (3): 277–285.
21. Domaradzki J. The politics of sex: „the weaker sex”, medicine and social control. Nowiny Lekarskie 2010; 79 (6): 464–473.
22. Grandi G., Ferrari S., Xholli A. et al. Prevalence of menstrual pain in young women: what is dysmenorrhea. J Pain Res 2012; 5: 169–174.
23. Kiebzak W., Gąsior J., Kowalski I.M. et al. Wykorzystanie metody kinesiologytaping w praktyce fizjoterapeutycznej: przegląd literatury. Artykuł przeglądowy. Fizjoterapia Polska 2012; 12 (1): 1–11.
24. Krawczyk W., Rudnicka-Drożak E. Zespół napięcia przedmiesiączkowego. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2011; 17 (3): 145–147.
25. Ból i cierpienie. Makiełło-Jarża G., Gajda Z. (red.). Acta Academiae Modrevianae. Kraków 2013.
26. Mrugacz G., Grygoruk C., Sieczyński P. et al. Etiopathogenesis of dysmenorrhea. Developmental Period Medicine 2013; 17 (1): 85–89.
27. Siuda I., Rabe-Jabłońska J. Zespół napięcia przedmiesiączkowego i zaburzenie dysforyczne przedmiesiączkowe – diagnostyka i leczenie. Psychiatria i Psychologia Kliniczna 2007; 7 (1): 29–35.
28. Teperi J., Rimpelä M. Menstrual pain, health and behaviour in girls. Social Science & Medicine 1989; 29 (2): 163–169.
29. Tkaczuk-Włach J., Sobstyl M., Syty K. et al. Zespół napięcia przedmiesiączkowego. Przegląd Manopauzalny 2009; 6: 339–343.
30. Wilk T., Niewęgłowska-Wilk M., Załęska I. Kinesiology taping as an alternative to painkillers used for the reproduction of menstrual pain. FP 2015; 15 (4): 82–88.