W 2021 r., po 10 latach od poprzedniej wersji, ukazała się aktualizacja wytycznych dotyczących leczenia zaburzeń czynności tarczycy w ciąży. Rok później opublikowano rekomendacje Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego dotyczące postępowania w przypadku zaburzeń czynności tarczycy u pacjentów z niepłodnością. Celem niniejszego opracowania jest prezentacja procesu diagnostyki i leczenia pacjentki z niepłodnością wtórną i subkliniczną niedoczynnością tarczycy zgodnie z aktualnymi wytycznymi.
POLECAMY
Niedoczynność tarczycy u pacjentek planujących ciążę – podział, etiologia i epidemiologia
Niedoczynność tarczycy u kobiet planujących ciążę lub będących w ciąży ma najczęściej charakter niedoczynności pierwotnej, która wynika z zaburzeń produkcji hormonów tarczycy wynikających z patologii gruczołu tarczowego. Najczęstszymi przyczynami są:
- przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto, AIT),
- stan po tyreoidektomii subtotalnej lub totalnej (całkowitej),
- przebyte leczenie jodem promieniotwórczym (131I).
Rzadziej niedoczynność tarczycy może mieć charakter wrodzony. Wówczas w większości przypadków wynika z wad rozwojowych gruczołu tarczowego, rzadziej genetycznie uwarunkowanych defektów syntezy hormonów tarczycy.
Wtórną niedoczynność tarczycy (spowodowaną niedoborem TSH) stwierdza się u planujących ciążę i ciężarnych wyjątkowo rzadko. Najczęściej występuje ona jako element wielohormonalnej niedoczynności przysadki rozpoznanej przed ciążą albo w jej trakcie. Do najczęstszych przyczyn należą:
- limfocytowe zapalenie przysadki,
- guz lub udar przysadki,
- przyczyny jatrogenne (np. przebyty zabieg neurochirurgiczny lub stan po radioterapii okolicy podwzgórzowo-przysadkowej).
Tab. 1. Wartości prawidłowe dla stężenia hormonu tyreotropowego (TSH), wolnej trijodotyroniny (FT3), wolnej tyroksyny (FT4) dla poszczególnych trymestrów ciąży, wyznaczone na podstawie badania przeprowadzonego na populacji polskiej (dla metody elektrochemiluminescencyjnej)
Trymestr | TSH [ mIU/l] | FT4 [pmol/l] | FT3 [pmol/l] |
1. | 0,009–3,18 | 11,99–21,89 | 3,63–6,55 |
2. | 0,05–3,44 | 10,46–16,67 | 3,29–5,45 |
3. | 0,11–3,53 | 8,96–17,23 | 3,1–5,37 |
U kobiet planujących ciążę i ciężarnych, podobnie jak w populacji ogólnej, wyróżnia się jawną (pełnoobjawową) i subkliniczną niedoczynność tarczycy. Jawną niedoczynność tarczycy stwierdzamy, gdy podwyższonemu stężeniu hormonu tyreotropowego (TSH) towarzy...