Autor: Ewelina Szczepanek-Parulska

Dysfunkcje tarczycy są jednymi z najczęściej diagnozowanych schorzeń endokrynologicznych u kobiet w wieku rozrodczym. Celem niniejszego opracowania jest prezentacja aktualnych wytycznych odnośnie do diagnozowania, monitorowania i terapii w przypadku najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę, w ciąży i okresie karmienia piersią na podstawie najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, które ukazały się w 2021 r. Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy w ciąży jest tyreotoksykoza ciążowa oraz choroba Gravesa i Basedowa. To jednostki znacząco różniące się pod względem przebiegu, rokowania i leczenia, dlatego tak istotna jest odpowiednia diagnostyka różnicowa, w której najistotniejszym elementem jest oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH (TRAb) w surowicy.

Choroby tarczycy są częste u kobiet w wieku rozrodczym. Niedoczynność tarczycy jawna dotyka 0,5% kobiet w ciąży, forma subkliniczna – 2–15% ciężarnych, a podwyższone wartości przeciwciał przeciwtarczycowych stwierdza się nawet u 10–20% kobiet w okresie reprodukcyjnym. Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy w ciąży jest przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie aktualnych wytycznych leczenia niedoczynności tarczycy w ciąży na podstawie najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, które ukazały się w 2021 r.

W artykule dokonano przeglądu aktualnych zaleceń dotyczących postępowania w przypadku nadczynności tarczycy (NT) u kobiet planujących ciążę i ciężarnych. Nadczynność tarczycy negatywnie oddziałuje na płodność. Leczenie NT u pacjentek w okresie rozrodczym należy planować z uwzględnieniem planów prokreacyjnych pacjentki. W fizjologicznie przebiegającej ciąży nawet u 20% pacjentek obserwuje się obniżenie wartości TSH. Należy jednak pamiętać, iż izolowane zmniejszenie stężenia TSH przy prawidłowych wartościach wolnych hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych w pierwszym trymestrze ciąży jest zjawiskiem fizjologicznym i nie wymaga leczenia. Nadczynność tarczycy u ciężarnej wymaga interdyscyplinarnej opieki ginekologa i endokrynologa, a jej konsekwencje u dziecka mogą wymagać późniejszego leczenia z udziałem neonatologa czy pediatry. Wybór sposobu leczenia NT u pacjentek w ciąży (a w szczególności konieczność stosowania leków przeciwtarczycowych) winna zależeć od jej etiologii. Jawna NT negatywnie oddziałuje na zdrowie matki, przebieg ciąży i rozwój dziecka oraz wymaga leczenia, podczas gdy subkliniczna NT zwykle nie wymaga leczenia, a jedynie ścisłego monitorowania. U pacjentek z chorobą Gravesa i Basedowa po tyreoidektomii, leczeniu radiojodem lub leczonych tyreostatykiem z powodu NT w momencie stwierdzenia ciąży zaleca się oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH (TRAb), co ma istotne znaczenie dla przewidywania możliwości wystąpienia płodowej nadczynności tarczycy.