Autor: Ewelina Szczepanek-Parulska

W 2021 r. ukazały się najnowsze rekomendacje dotyczące leczenia zaburzeń czynności tarczycy w ciąży, a w 2022r. opublikowano wytyczne Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego dotyczące postępowania w przypadku zaburzeń czynności tarczycy u pacjentów z niepłodnością. Celem niniejszego opracowania jest prezentacja procesu diagnostyki i leczenia pacjentki z niepłodnością wtórną i subkliniczną niedoczynnością tarczycy. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami, u wszystkich pacjentek planujących ciążę zaleca się oznaczenie stężenia TSH w surowicy. Dotyczy to w szczególności pacjentek z niepłodnością i niepowodzeniami prokreacyjnymi w wywiadzie, a także przed planowanym wykorzystaniem metod wspomaganego rozrodu. Subkliniczna niedoczynność tarczycy i autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy są czynnikami ryzyka niepłodności i niepowodzeń położniczych oraz niedokrwistości w ciąży. Leczenie L-tyroksyną może być korzystne z punktu widzenia szans na zajście w ciążę oraz zdrowia matki i dziecka. Lekiem z wyboru jest doustny preparat L-tyroksyny.

Niedobór witaminy D jest powszechny w populacji polskiej, a jego konsekwencje poważne. Wykazano, iż nieadekwatne zaopatrzenie w witaminę D jest czynnikiem ryzyka wielu chorób i zwiększonej śmiertelności. W 2023 r. ukazały się nowe polskie wytyczne profilaktyki i leczenia niedoboru witaminy D w populacji ogólnej, jak również wybranych grupach chorych. Celem niniejszego opracowania jest podsumowanie najnowszych zaleceń dotyczących suplementacji i leczenia niedoboru witaminy D u dorosłych pacjentów ze schorzeniami gruczołów dokrewnych oraz u kobiet ciężarnych i karmiących piersią, będących w grupie ryzyka niedoboru witaminy D.

Dysfunkcje tarczycy są jednymi z najczęściej diagnozowanych schorzeń endokrynologicznych u kobiet w wieku rozrodczym. Celem niniejszego opracowania jest prezentacja aktualnych wytycznych odnośnie do diagnozowania, monitorowania i terapii w przypadku najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę, w ciąży i okresie karmienia piersią na podstawie najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, które ukazały się w 2021 r. Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy w ciąży jest tyreotoksykoza ciążowa oraz choroba Gravesa i Basedowa. To jednostki znacząco różniące się pod względem przebiegu, rokowania i leczenia, dlatego tak istotna jest odpowiednia diagnostyka różnicowa, w której najistotniejszym elementem jest oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH (TRAb) w surowicy.

Choroby tarczycy są częste u kobiet w wieku rozrodczym. Niedoczynność tarczycy jawna dotyka 0,5% kobiet w ciąży, forma subkliniczna – 2–15% ciężarnych, a podwyższone wartości przeciwciał przeciwtarczycowych stwierdza się nawet u 10–20% kobiet w okresie reprodukcyjnym. Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy w ciąży jest przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie aktualnych wytycznych leczenia niedoczynności tarczycy w ciąży na podstawie najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, które ukazały się w 2021 r.

W artykule dokonano przeglądu aktualnych zaleceń dotyczących postępowania w przypadku nadczynności tarczycy (NT) u kobiet planujących ciążę i ciężarnych. Nadczynność tarczycy negatywnie oddziałuje na płodność. Leczenie NT u pacjentek w okresie rozrodczym należy planować z uwzględnieniem planów prokreacyjnych pacjentki. W fizjologicznie przebiegającej ciąży nawet u 20% pacjentek obserwuje się obniżenie wartości TSH. Należy jednak pamiętać, iż izolowane zmniejszenie stężenia TSH przy prawidłowych wartościach wolnych hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych w pierwszym trymestrze ciąży jest zjawiskiem fizjologicznym i nie wymaga leczenia. Nadczynność tarczycy u ciężarnej wymaga interdyscyplinarnej opieki ginekologa i endokrynologa, a jej konsekwencje u dziecka mogą wymagać późniejszego leczenia z udziałem neonatologa czy pediatry. Wybór sposobu leczenia NT u pacjentek w ciąży (a w szczególności konieczność stosowania leków przeciwtarczycowych) winna zależeć od jej etiologii. Jawna NT negatywnie oddziałuje na zdrowie matki, przebieg ciąży i rozwój dziecka oraz wymaga leczenia, podczas gdy subkliniczna NT zwykle nie wymaga leczenia, a jedynie ścisłego monitorowania. U pacjentek z chorobą Gravesa i Basedowa po tyreoidektomii, leczeniu radiojodem lub leczonych tyreostatykiem z powodu NT w momencie stwierdzenia ciąży zaleca się oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH (TRAb), co ma istotne znaczenie dla przewidywania możliwości wystąpienia płodowej nadczynności tarczycy.