Ambulatoryjna diagnostyka kardiologiczna kobiet w ciąży

Choroby układu krążenia są bardzo dużym problemem zarówno w populacji ogólnej, jak i w poszczególnych grupach pacjentów, w tym u kobiet w ciąży. W krajach rozwiniętych schorzenia te są główną przyczyną zgonów kobiet ciężarnych. W tych państwach odsetek
zgonów matek z przyczyn sercowo-naczyniowych (cardiovascular – CV) wzrósł w ciągu ostatnich 30 lat pięciokrotnie – z 3% do 15%. W kolejnych latach przewiduje się dalsze utrzymanie tego trendu z uwagi na coraz częstsze zachodzenie w ciążę kobiet w wieku powyżej 35 lat. Przekłada się to na większą częstość występowania u nich obciążających schorzeń współistniejących niż u młodszych kobiet [1, 2]. 
Podczas ciąży zachodzi szereg zmian hemodynamicznych, w tym znaczący (o 20–50%) wzrost rzutu serca (cardiac output – CO), wynikający ze zwiększenia objętości wyrzutowej (stroke volume – SV) o mniej więcej 20% oraz z podwyższenia częstości akcji serca (heart rate – HR) o blisko 15–30%. Zwiększa się także objętość krwi krążącej (osiąga wartość maksymalną w 32.–34. tygodniu ciąży), co wynika ze zwiększenia objętości osocza oraz trochę mniejszego zwiększenia liczby erytrocytów. Zwiększona produkcja estrogenów wykazujących działanie wazodylatacyjne powoduje obniżenie obwodowego oporu naczyniowego (total peripheral resistance – TPR). Może się on obniżyć nawet o 30%. W związku z tymi zmianami układ krążenia matki może stać się przeciążony i niewydolny. Może dojść do zaostrzenia już istniejącej choroby CV lub wystąpienia nowego schorzenia CV [3–5].
Jednym z głównych elementów opieki nad kobietą w ciąży jest odpowiednio prowadzone poradnictwo ambulatoryjne – ginekologiczne oraz z zakresu innych specjalności, w tym kardiologiczne i hipertensjologiczne. Jest ono szczególnie istotne dla pacjentek, u których schorzenia kardiologiczne są rozpoznane już przed ciążą. 
W pracy opisano wybrane elementy ambulatoryjnej diagnostyki kardiologicznej kobiet w ciąży.

Typy nadciśnienia tętniczego u kobiet w ciąży

Schorzenia związane z nadciśnieniem tętniczym (hypertension – HT) występują u 6–10% ciężarnych pacjentek w Europie i Stanach Zjednoczonych. Przewiduje się, że ze względu na rosnący wiek kobiet ciężarnych i coraz większe rozpowszechnienie otyłości i zaburzeń metabolicznych, w tym cukrzycy, częstość występowania HT w ciąży w kolejnych latach będzie jeszcze wyższa [6, 7]. HT w czasie ciąży można podzielić na następujące stany: 

• HT przewlekłe (chronic hypertension), które występowało już przed ciążą albo zostało zdiagnozowane przed 20. tygodniem ciąży. Zwykle utrzymuje się przez ponad 42 dni (sześć tygodni) po porodzie. Można je dalej podzielić na HT pierwotne oraz HT wtórne;
• HT wywołane ciążą (gestational hypertension), czyli rozwijające się de novo po 20. tygodniu ciąży, zwykle ustępujące w ciągu mniej niż 42 dni (sześciu tygodni) po porodzie;
• stan przedrzucawkowy (preeclampsia) – HT rozwijające się de novo, wywołane ciążą (pojawiające się po 20. tygodniu ciąży), z którym współistnieje jedna lub więcej z nowo rozpoznanych patologii, czyli białkomocz, inne zaburzenia narządowe (niewydolność nerek, niewydolność wątroby, powikłania neurologiczne, powikłania hematologiczne, w tym małopłytkowość) lub zaburzenia dobrostanu płodu (wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu [intrauterine growth restriction – IUGR], nieprawidłowy przepływ krwi w tętnicy pępowinowej w badaniu USG Doppler lub obumarcie płodu); 
• rzucawka, inaczej stan rzucawkowy (eclampsia) – wystąpienie drgawek lub śpiączki, które są powiązane z rozpoznanym wcześniej HT lub stanem przedrzucawkowym i których nie można wytłumaczyć innymi przyczynami [6–8].
   

W...