Zastosowanie heparyny miejscowej u kobiet w ciąży oraz starszych – znaczenie kliniczne i praktyczne

Zmiany naczyniowe kończyn dolnych, od teleangiektazji i żylaków po zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych (ZZŻP) oraz obrzęki pourazowe, stanowią istotny problem kliniczny u kobiet w różnych okresach ich życia. 

W ciąży i połogu na skutek zmian hemodynamicznych (zwiększenie objętości krwi krążącej, ucisk ciężarnej macicy na żyłę główną dolną) oraz hormonalnych (działanie progesteronu na ścianę naczyniową) dochodzi do nasilenia zastojów żylnych, wzrostu ciśnienia w układzie żylnym i skłonności do powikłań zakrzepowych [1]. U kobiet starszych współistnieją dodatkowo czynniki sprzyjające przewlekłej chorobie żylnej (PChŻ), takie jak osłabienie pompy mięśniowej łydek, zwyrodnieniowe zmiany zastawek żylnych, wielochorobowość oraz polipragmazja [2–4]. W tym kontekście leczenie miejscowe, w tym heparyna w postaci żelu, zyskuje znaczenie jako element terapii wspomagającej, ukierunkowanej na redukcję bólu, obrzęku oraz objawów zapalnych przy jednoczesnym bardzo korzystnym profilu bezpieczeństwa [5–7].

Heparyna – mechanizm działania 

Heparyna jest glikozaminoglikanem o silnym działaniu przeciwzakrzepowym, które wynika głównie z nasilenia aktywności antytrombiny III i hamowania trombiny IIa
oraz czynnika Xa [5]. W zastosowaniu miejscowym wykazuje także działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i poprawiające mikrokrążenie, co przekłada się na łagodzenie bólu, napięcia oraz uczucia ciężkości kończyn dolnych [6, 7]. Istotne jest, iż przy prawidłowym stosowaniu miejscowym biodostępność ogólnoustrojowa heparyny jest minimalna, co ogranicza ryzyko interakcji z leczeniem systemowym oraz działań niepożądanych o charakterze ogólnym [8].

Charakterystyka produktu leczniczego 

Heparyna do stosowania miejscowego jest żelem do stosowania na skórę, zawierającym 8,5 mg (1000 j.m.) heparyny sodowej w 1 g preparatu [9]. Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego (ChPL) wskazania obejmują leczenie wspomagające w chorobach żył powierzchownych (żylakach, zakrzepowym zapaleniu żył), a także przy pourazowych krwiakach, stłuczeniach oraz obrzękach [9, 10]. 

Preparat stosuje się raz–trzy razy na dobę. Nanosi się cienką warstwę na zmienione miejsce i delikatnie wmasowuje, aż do wchłonięcia. Nie należy go aplikować na otwarte rany, błony śluzowe oraz okolice oczu, a także powinno się unikać okluzji [9]. 

Najczęstsze działania niepożądane mają charakter miejscowy (zaczerwienienie, świąd, wysypka). Ogólnoustrojowe działania niepożądane i interakcje z lekami są mało prawdopodobne z u...