Profilaktyka zespołu bólowego dna miednicy mniejszej u kobiet

Zespół bólowy miednicy mniejszej jest jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji ginekologicznych i stanowi ok. 10–40% wszystkich wizyt. Częstość występowania tego schorzenia jest wyższa od częstości migren, porównywalna z częstością astmy i jest zaburzeniem, które dotyczy 8,5–15% kobiet w każdym wieku oraz do 12% w wieku rozrodczym [1]. Jest przyczyną 40% laparoskopii diagnostycznych, a także 10–15% histerektomii [2–4]. 

Zespół bólowy miednicy mniejszej jest definiowany jako niemiesiączkowy, przewlekły ból zlokalizowany anatomicznie w miednicy, w obrębie przedniej ściany brzucha, poniżej pępka, lub w okolicy kości krzyżowej kręgosłupa, o nasileniu skutkującym niezdolnością do normalnego codziennego funkcjonowania i/lub wymagającym leczenia farmakologicznego bądź chirurgicznego z zastosowaniem wszystkich alternatywnych, dostępnych metod. W przeciwieństwie do bólu epizodycznego ma charakter niemalże ciągły i nie odpowiada na tradycyjne leczenie ambulatoryjne. 

Przyjmuje się sześciomiesięczne kryterium czasu trwania dolegliwości. Dolegliwości bólowe o charakterze ostrym rzadko trwają dłużej niż miesiąc bez ustąpienia objawów lub pogorszenia stanu zdrowia i wymuszają definitywne postępowanie terapeutyczne. Ból kilkumiesięczny sam staje się chorobą, a długotrwałe objawy zaburzają prawidłowe funkcjonowanie organizmu [2–4].
Charakterystyczne cechy zespołu bólowego miednicy mniejszej obejmują przynajmniej sześciomiesięczne trwanie dolegliwości, istotne zmniejszenie aktywności w funkcjonowaniu codziennym i zawodowym z rozpoznawalnymi objawami depresji oraz niewystarczająco skuteczną terapią przeciwbólową [1].

Aby zdiagnozować zespół bólowy dna miednicy, należy wykluczyć obecność innych organicznych przyczyn, takich jak infekcje, stany zapalne, choroby onkologiczne, choroby neurologiczne oraz wady anatomiczne. 
Istnieje kilka hipotez dotyczących powstawania zespołu bólowego miednicy mniejszej. Zalicza się do nich m.in.:

• zjawiska autoimmunologiczne, 
• uszkodzenie nabłonka moczowo-płciowego, 
• zaburzenia endokrynologiczne lub psychosomatyczne, 
• samoistne skurcze mięśni miednicy małej. 

Badania naukowe wykazują, że najczęstszą przyczyną zespołu bólowego są: 

• endometrioza, 
• zrosty pooperacyjne, 
• zapalenie pęcherza moczowego, 
• zespół jelita drażliwego.

Endometrioza

Endometrioza jest definiowana jako występowanie błony śluzowej poza jamą macicy. Ektopowe endometrium wykazuje funkcjonalnie ogromne podobieństwo do ektopowej błony śluzowej macicy, czego konsekwencją jest gromadzenie się wydaliny miesiączkowej w miejscu implantacji. 
Częstość występowania jest określana na 7–15% kobiet miesiączkujących w grupie niepłodnych lub z zespołem bólowym, a według niektórych badań sięga nawet 50%. Etiopatogeneza endometriozy nie została wyjaśniona. Wyróżnia się trzy teorie jej powstania: 

• teorię transplantacji, 
• teorię metaplazji, 
• teorię indukcji. 

Żadna z nich nie wyjaśnia wszystkich fenomenów endometriozy. 

Czynniki genetyczne są uważane za ważne progenetycznie, ponieważ wśród bliźniaczek homozygotycznych występowanie endometriozy było diagnozowane u 75% par [6, 7]. 
Istnieje wiele klasyfikacji endometriozy, m.in. Martiusa, Brosensa, Amerykańskiego Towarzystwa Płodności. 

Rozpoznanie endometriozy powinno być brane pod uwagę w następujących stanach:

• ograniczenie płodności, 
• zespół bólowy miednicy mniejszej, 
• bolesne miesiączkowanie, 
• dolegliwości bólowe związane ze współżyciem. 

Charakterystycznym objawem jest cyklicznie występujący ból, tuż przed pojawieniem się krwawienia miesięcznego, i utrzymujący się przez całą...