Niepożądane działania antykoncepcji – jak je rozpoznać i skutecznie minimalizować działaniami niefarmakologicznymi?

Antykoncepcja jako jedna z najczęściej stosowanych metod planowania rodziny odgrywa istotną rolę w zdrowiu reprodukcyjnym kobiet na całym świecie. Współczesne metody antykoncepcyjne, zarówno hormonalne, jak i mechaniczne, charakteryzują się wysoką skutecznością w zapobieganiu nieplanowanej ciąży, a także dają dodatkowe korzyści zdrowotne. Jednak pomimo licznych zalet stosowanie antykoncepcji może się wiązać z występowaniem działań niepożądanych, które mogą wpływać na jakość życia pacjentek oraz ich zdrowie.

Zmiany nastroju

Decyzja o wdrożeniu konkretnej terapii antykoncepcyjnej wiąże się z przeprowadzeniem szczegółowego wywiadu, podczas którego należy zwrócić uwagę na wszelkie epizody depresji, zaburzeń i stanów lękowych występujących w przeszłości zarówno u pacjentki, jak i u członków jej rodziny, szczególnie u kobiet. Należy również odnotować ewentualne powiązania tych epizodów ze środkami antykoncepcji hormonalnej. Zdecydowana większość kobiet przyjmujących hormonalne środki antykoncepcyjne nie odczuwa zmian nastroju ani pogorszenia zdrowia psychicznego, niektóre z nich mogą nawet odnosić korzyści w postaci łagodniejszych objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego oraz przedmiesiączkowych zaostrzeń psychotycznych. Jednak pogorszenie lub wahania nastroju oraz nasilenie stanów depresyjnych to jedne z najczęściej wskazywanych przyczyn przerwania terapii doustną antykoncepcją [1].
Zarówno estrogen, jak i progesteron wpływają na neurochemię, funkcjonowanie mózgu oraz aktywność neuroprzekaźników kwasu gamma-aminomasłowego, serotoniny i dopaminy, mogą więc odpowiadać za zmiany nastroju i depresję. Uważa się, że nowsze tabletki antykoncepcyjne zawierające estradiol lub walerian estradiolu rzadziej powodują tego typu skutki. Antykoncepcja zawierająca wyłącznie progestagen stwarza większe ryzyko zaburzeń depresyjnych u kobiet ze skłonnościami do ich występowania. Środki antykoncepcyjne zawierające wyłącznie progestagen należy stosować ostrożnie u kobiet, u których depresja występuje obecnie lub występowała w przeszłości. Jeśli jednak istnieje poważne przeciwwskazanie do stosowania środków antykoncepcyjnych zawierających estrogen, rozwiązaniem może być wkładka wewnątrzmaciczna z małą dawką...