Biofilm – źródło niepowodzeń w leczeniu zakażeń pochwy

Zakażenia pochwy należą do jednych z najczęstszych przyczyn konsultacji w gabinetach ginekologicznych. Objawy zgłaszane przez pacjentki to nieprawidłowa wydzielina pochwy, świąd, zaczerwienienie i uczucie pieczenia w pochwie oraz okolicy sromu. Jednak w mniej więcej 50% przypadków przebiegają one bezobjawowo. Nieleczone stany zapalne pochwy mogą prowadzić do rozwoju wstępujących zakażeń narządu rodnego, niepłodności, zakażeń układu moczowego oraz zapalnych powikłań pooperacyjnych [1, 2].

U kobiet ciężarnych zwiększają ryzyko poronień, infekcji wewnątrzmacicznych, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych oraz porodu przedwczesnego [3].

Ze względu na częste nawroty oraz liczne powikłania zakażenia pochwy stanowią istotny problem kliniczny w praktyce każdego ginekologa-położnika.

Stany zapalne pochwy

Skład fizjologicznej mikroflory pochwy jest zależny od licznych czynników endo- i egzogennych. Mikrobiom pochwy zmienia się w poszczególnych okresach życia kobiety, zależnie od gospodarki hormonalnej organizmu. W wieku rozrodczym fizjologiczna mikroflora pochwy składa się z licznych gatunków bakterii beztlenowych, tlenowych oraz grzybów. Jest ona zdominowana przez bakterie Gram-dodatnie z rodzaju Lactobacillus (L. jensenii, L. acidophilus, L. crispatus, L. brevis, L. fermentum, 
L. casei). W niewielkich ilościach mogą występować również drobnoustroje fakultatywne, względnie chorobotwórcze. Należą do nich Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus, Streptococcus gr. D, Streptococcus β-hemolizujący, Corynebacterium, Gardnerella vaginalis, Ureaplasma urealiticum, Mycoplasma hominis, Candida albicans, Escherichia coli, Klebsiella spp., Proteus spp. [4, 5].

Pałeczki kwasu mlekowego poprzez wytwarzanie kwasów organicznych, nadtlenku wodoru i bakteriocyn oraz utrzymywanie niskiego pH pochwy są odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy fizjologicznej flory pochwy. Do jej zaburzeń może dochodzić pod wpływem stosowania antybiotyków, środków o aktywności endokrynnej lub immunologicznej. Częste stosunki seksualne, stosowanie środków antykoncepcyjnych, irygacji pochwy, tamponów zmniejszają liczbę bakterii Lactobacillus spp. w pochwie. Prowadzi to do kolonizacji pochwy przez patogenne drobnoustroje oraz rozwoju infekcji [1, 3, 6]. 

Wśród zakażenia pochwy i sromu ze względu na etiologię wyróżnia się: 

• waginozę bakteryjną (BV, bacterial vaginosis), 
• drożdżakowe zapalenie pochwy i sromu (VVC, vulvovaginal candidiasis), 
• zapalenia pochwy wywołane bakteriami tlenowymi (AV, aerobic vaginitis),
• zakażenia mieszane (MV, mixed vaginitis).

Eksperci PTGiP zalecają dopochwowe stosowanie środków antyseptycznych w leczeniu lokalnych infekcji drobnoustrojowych pochwy. Rekomendują stosowanie chlorku dekwaliniowego w pierwszorzutowym postępowaniu w leczeniu waginozy bakteryjnej jako środka działającego w sposób celowany, nietworzącego lekooporności oraz eliminującego biofilm.

Waginoza bakteryjna

Waginoza bakteryjna jest najczęstszym zaburzeniem w składzie fizjologicznej mikroflory pochwy u kobiet w wieku rozrodczym. Jej występowanie może się wiązać z licznymi powikłaniami. Należą do nich m.in.: zapaleni...